2019/12: Panel/ Kentsel Tasarım ve Mimari Proje Yarışmaları / Konuşmacı

1930′ lu yıllardan itibaren, ülkemizde  minör bir mimari gelenek olarak kalmış, ancak kamusal, sürdürülebilir,  meslek etkin, yenilikçi,  majör bir çevre ve yapı üretimi  kültürüne dönüşememiş “Kentsel Tasarım ve Mimari Proje Yarışmalarının”  bugünü ve yarınının tartışılacağı paneli 9 Aralık 2019 Pazartesi günü saat 17:00’de Bahçeşehir Üniversitesi Beşiktaş Güney Kampüs BCONF konferans salonunda yapılacaktır.

Moderatör: Devrim Işıkkaya’nın panelistlere sorduğu sorular:

 

1. TUR SORULARI

• YARIŞMA: 1930’lu yıllardan itibaren, Kentsel Tasarım ve Mimari Proje Yarışmaları ülkemizde   yenilikçi, sürdürülebilir majör bir mimari çevre ve yapı üretimi  kültürüne  dönüşebilmiş midir? Nasıl yorumlarsınız? Türkiye’de yarışmalar halen daha (doğru) şekilde kamusallaşamamış, elit, kapalı bir faaliyettir. Yarışma mekanizması çarpık kamusallık anlayışı olan bu ülkede nasıl doğru kamusallaşabilir – toplumsallaşabilir? Türkiye’de yarışmalar yaygın bir proje elde etme – uygulama yöntemine nasıl dönüşür? Türkiye, yarışmalar bakımından Almanya (ya da hiç olmazsa eski Türkiye) olabilir mi ya da olamamasının sosyolojik (toplumsal), sektörel-ekonomik (özel sektörün ilgisizliği)fiziksel(kent), mesleki ya da ideolojik sebepleri nelerdir?
• YARIŞMA: Bayındırlık Bakanlığı ve TMMOB-Yarışmalar Komitesi döneminde ülkemizde yaklaşık 80 yıl boyunca senede ortalama 8,8 yarışma açılmıştır. “YARIŞMAYLA YAP” Platformu Ömer Yılmaz ve arkadaşlarının çabalarıyla özellikle 2011-16 yıllarında bu ortalama senede 21,1 yarışmaya çıkmıştır. Çeşitli sorunlardan dolayı söz konusu platform etkinliğini yitirmiştir. Son 2-3 yıldır ortalama senede 4-5 profesyonel yarışma açılagelmiştir. TMMOB yarışmaları gerçekten istikrarlı bir kurumsallığa kavuşturmuş mudur, süreçte rolü nedir? Bir daha böyle bir etkinlik platformu kurulabilir mi? Bizler ne yapabiliriz?
• YARIŞMA: Mimari Proje Yarışmaları’nda yeni söz / fikir üretimi adına risk alınıyor mu? “Yoksa jüriye, şartname (komut defteri) vs. göre şablon projeler (winner strategies) mi yapılıyor? Bir tür genetik aktarım olarak “ödül” stratejileri – ezberler mi yapıyoruz? Yeni bir SÖZ söylüyor muyuz? Türkiye’deki yarışmalarda bir “POMPİDOU Kültür Merkezi” çıkma ihtimali var mı – ŞARTNAMEYİ AŞMAK (şartnameyi delmiş bir proje önerisidir) ?
• YARIŞMA-KENTSEL TASARIM: Kent TERASI, PROMENADI, BALKONU, EKOLOJİK KORİDOR, KENT KANOPİSİ, DURAKSAMALI PARKUR, KÜLTÜR PROMENADI, YÖNETSEL ODAK: kentlerde olamayacak olanın gösterilmesi Kentin bir söylemi bir de güzergahı vardır (Lefebvre). Kentsel tasarım yarışmacıları projelerinde söylemi kent söylemi -güzergahı örtüşüyor mu?
• YARIŞMA-PROJE-SUNUM: Günümüzde proje sunumunun, sunum tekniklerinin tasarımın başka bir ifadeyle ‘söylenmek istenen söz’ün önüne geçtiği eleştirileri gündeme getirilmekte, üç boyutlu görseller adeta bir sinematografik anın çerçevesini-kadrajını jüriye sunmaktadır. Güncel sunum tekniklerinin kapasitesi doğrultusunda bazı yarışmalarda, jürinin içerik ile imge arasında kaldığı, bu ayırımı yapamadığı ve sunumdan etkilendiği iddia edilmektedir. Günümüz mimari sunumu hatta “yarışma mimarlığı” içerikten çok imge tasarımı mıdır? Bu bir konvansiyonel yaklaşım, bir strateji midir? Güncel durumun mesleki fayda/zararı nedir? Bir nesile mal edilebilir mi?

1. TUR SORULARI

• Yarışma JÜRİ: Türkiye bir jüriler ülkesi aynı zamanda…Türkiye’de yarışmalar için “iyi” jüri kurulabiliyor mu? Her zaman liyakatlı jüriden bahis edilebilir mi? Jüri adaletli ve şeffaf olabiliyor mu? Jüri özgür mü? (Britanya’da genelde seçim süreci jüri tarafından yapılmakta, ancak 1. Ödül seçimi iş veren ya da sponsora bırakılmaktadır) Danışman jüri üyeleri – asil jüri üyeleri arası ilişki nasıl? Jüri projeleri – sergiyi nasıl geziyor/değerlendiriyor (nesnel-öznel değerlendirme dengesi)? Jüri üyeleri kimlerden oluşmalı, tartışıla gelmiş bir soru…akademisyen, mimar, yarışmacı?
• KOLOKYUM: Kolokyum kelime anlamı olarak belirli bir gaye etrafında toplanmış insanların fikir alışverişinde bulunması demek. Kolokyumlar Almanya’da yarışma sürecinde iki kez düzenleniyor. Birincisi soru-cevaplar ardından / sırasında, ikincisi ödül-sergi gününde yapılmaktadır. Türkiye’de verimliliği ne düzeydedir? Mesleki anlamda geliştirici bir tartışma, şeffaf bir değerlendirme – hesaplaşma ortamı sağlanabiliyor mu?
• YARIŞMA(CI): Türkiye’de son dönemde öğrenci yarışmalarında ciddi artış gözlemlenmektedir. Söz konusu ortamın öğrencilerin kişisel ve mesleki gelişimlerine etkilerinden bahis eder misiniz? Ödül alan öğrencilerinizin profesyonel hayatta yarışmalar ile ilişkilerini takip edebiliyor musunuz? Ayrıca ünivesiteler bu tür organizasyonların sürdürülebilirliği – verimliğinin arttırılması için ne yapmaktadır?
• YARIŞMA(CI): Yarışmalar halen daha genç ve yetenekli mimarların isimlerini duyurabilmelerini, sürdürülebilir bir profesyonel hayata – üretime geçebilmeleri için en uygun ortamı sağlayabiliyor mu ? Genç mimarların yarışmalara ilgileri, yarışmadan beklentileri nedir? Yarışma kazanarak var olabilmek mümkün mü? Buna bağlı olarak bugün Türkiye’de 40 yaş üzeri mimarların yarışmalara ilgisi ciddi biçimde azalmaktadır. Nasıl yorumlarsınız?

 

2019/04: Design Through Children’s Perspective / ddrlp architecture & design

 

2015/03: Asıl soru(n)un peşine düşmek/ Mimarlık Semineri 2015 / “ Türkiye Mimarlık Eğitimi Politikasına Doğru ” Tartışma Metni

 

 

Asıl soru(n)un peşine düşmek

Mimarlık Semineri 2015 / “ Türkiye Mimarlık Eğitimi Politikasına Doğru ” Oturumu

Bülend Tuna’nın bildirisi üzerine; Boğaçhan Dündaralp ’in tartışma metni.

 

Bildiri ve içeriğine yönelik bir değerlendirme yapmaktan öte konunun özgün bağlamına ilişkin bir değerlendirme yapmak istiyorum.

Size düşüncelerimi aktarmadan önce de bir şey okumak istiyorum;

Eğitim danışmanı bir arkadaşım paylaşmış:

Bir özel ortaöğretim kurumunun Fütürist Senaryo yarışmasına katılan öğrencilerle söyleşi ve sonrasında forum yapılmış; Eğitim danışmanı arkadaşım da şu soruları sormuş:

Siz telefon ve internet bağımlısı bir kuşak mısınız? Gözünüzü ekrandan ayırıp gerçek ilişkiler kuramıyor musunuz?

Gelen yanıtlar şöyle:
– Yetişkinler önce kendi iş ve ekran bağımlılıklarını çözsünler
– Bizi sitelerde diğer insanlardan ayrıştırarak yaşatıp sonra neden arkadaşımız olmadığını mı sorguluyorsunuz.
– İlişkilerde sorun varsa telefon ve internetten önce ekonomik sistem, kültürel yapı, aile vb. gerçek sorunlara odaklanın telefon küçük mesele, biz onu çözeriz.
– Bizi kendi döneminizin ilişki biçimleri ile kıyaslamanız doğru değil, her dönem kendi ilişki biçimini yaratır.
– Bugünün ilişki biçimlerine yargılamak için değil anlamak için bakarsanız anlarsınız.

“Bunlar sadece hatırlayabildiklerim ve anlayabildiklerim. Eğitimciler ve anne babalar olarak çocuklar ve gençler hakkında konuşmayı bırakıp onlarla konuşmaya başlasak diyorum. “

Diyerek de paylaşımını bitirmiş…

Ne kadar haklı değil mi?

Her kuşağın içine doğduğu bir dünya/ortam var. Her kuşak bir sonraki kuşağın ortamını hazırlıyor. Benim de  “kuşak olarak bugünün ortamındaki sorumluluk alanımızı nasıl tarif etmeliyiz?”, “Temelde hangi soruları sormalıyız?”  Gibi sorularım var…

Modern dünyada hepimiz doğduğumuz andan itibaren temas edilir dünyanın üstüne bizden önceki kuşağın “öğrenilmiş dünyasını” cehalet örtüsü ile kaplanırız.

Öğrenilmiş bir dünyanın kurbanı olarak büyürüz.

Hayata dair kendi varoluş stratejilerimizi üretmek yerine; bizler için hazırlanmış patikalardan yürürüz. Kendi zekâmızı değil; bize öğretilen zekâyı kullanırız.

Oysa kendi zekânı kullanmak bir sorumluluk üretir. Karşılığında da bedelini ödetir. Başka bir zekâyı kullanmak ise meşruiyet üretir.

Çelişkiler de burada başlar. Örneğin mimarlar ve meslek odaları Zorlu Center’dan 3. Havalimanı’na kadar Projesinden, pek çok yapı ve proje karşı çıkmış, davalar açmıştır. Ama projeler de, yapılar da mimarlıkları da meşrudur. ( ya da meşrulaştırılmıştır.) Bu projelerin altında imzası olan mimarlar, projelerine karşı çıkan odaları tarafından ödüller verilmiş hatta Büyük Sinan ödülü ile onurlandırılmışlardır.

Pek çok şey yanlıştır. Ama ne yazık ki meşrudur ve meşrulaştırılabilir.

Temel sorunumuz öğrenilmiş ya da bize dayatılan zekâlar yerine; kendi zekâlarımızı özgürleştirerek kullanabileceğimiz, bu zekâların birbirini besleyeceği, zenginleşebileceği ortamların kurulamamasında, üretilememesindedir. Meşruiyet ortamı her açıdan kolaydır. Adapte olunabilir, hızla öğrenilebilir, sonuçları hızla alınabilir.

Hepimiz yıllardır bu ve benzer ortamlarda “ Düşünen, sorgulayan, soru soran ve üretimlerini cesurca ortaya koyabilen zihinlere ihtiyacımız var” diyoruz. Ama bunun için ne kadar çaba harcıyoruz ya da harcadık. Kurumlarımızı, ortamlarımızı ne kadar dönüştürdük/dönüştürebildik.

Kurumlarımız hep ters işliyor. Önce kurumlarımızı kuruyor. Sonra içeriği ve ortamları oluşturuyoruz. Oysa peşinde koştuğumuz şeye göre kurumlarımızın çatkısı kurmamız gerekmiyor mu?

Mimarlık öğrenilen bir şey olmaktan çok keşfedilen bir şeydir. Hatta bazen icat edilen bir şey…

Mimarlık öğretilen ve sadece öğrenilen bir şey olmadığı için belki mimarlık nedir? Mimar kimdir sorularından önce mimarlık ne işe yarar? Ne için ve ne pahasına yapılır? Sorularının peşine düşmek daha önemli olabilir? İşte o zaman mimar da mimarlık da kendi ifadesini kendi koşul ve ortamlarında açığa çıkartabilir?

Deneyimlerimiz bunun tersinin bugün için bir anlam ifade etmediğini bize sürekli gösteriyor.

Mimarlık eğitiminden anladığım bir “ortam”. Bunu sadece okul ve kurumsallaşmalar olarak değil; kendi zamanın kesitine giren ve birbiri ile etkileşen her tür düşünce ve praksis ortamının uzamsal ortaklığı olarak görelim.   Etkileşimin de yanıtlar değil, soruların peşinden koşulan üretimlerle kurulduğu bir ortam…

Belki bu sayede bugünün bölünmüş zihin ve mekân pratiklerinin yarattığı düşünce ve pratik arasındaki uçurumu aşmak ve yeni bağlar kurmak mümkün olur; Ve gündelik hayat pratiklerinden de beslenen ve birbirini sürekli genişleten bir uzamda kendimizi işe yarar hale getirebiliriz.

Bülend Tuna’nın gösterdiklerinden yola çıkarak, şimdi yapılan çalışma ve örneklere bakınca; Başka kontrol mekanizmalarını beğenmeyip kendi kontrol mekanizmalarımızı üretmek işe yarar mı? Diye sormadan duramıyorum.

Belki pratikte evet ama esasta hayır. Gerçekliği kopyalayan ve tekrar eden, teknik dünyaya ve onun temsiliyet ve teslimiyetlerine mahkûm olan mimardan bahsetmiyorsak eğer…

 

Teşekkürler.

Boğaçhan Dündaralp, 06.03.2015

 

 

2015/02: INFOCORE // : A Video Kiosk @ Buyukada / Competition /ITU / jury

“INFOCORE // : A Video Kiosk @ Buyukada” başlıklı yarışma, “TRANSP( )SE” teması ile işlenecek olan yarışma ITU (İstanbul Teknik Üniversitesi), Mimarlık Fakültesi, Mimari Proje Stüdyosu 7 tarafından düzenleniyor ve 2015 Bahar Dönemi stüdyosunun ilk ayını kapsıyor. İstanbul’da aynı dönemde okuyan mimarlık öğrencilerinin de katılımına açık yarışmanın dili, ingilizce.

Jüri:

• Alper Derinboğaz
• Ayşe Şentürer
• Boğaçhan Dündaralp
• Deniz Koç Çeliker (Adalar Müzesi Küratörü)
• Erenalp Büyüktopçu
• Hakan Tüzün Şengün
• Meriç Öner(SALT)
• Zeynep Aydemir

“INFOCORE // : A Video Kiosk @ Buyukada”, öncelikle Büyükada’nın tarihçesi ve coğrafyasından hareketle seçilen herhangi bir noktada adaya eklemlenebilecek bir yapının/yapıların tasarımını talep ediyor.

Bu çerçevede yaklaşık 300 m3 hacim içinde her tür ekolojik, teknik ve poetik gerekçelerle üretilebilecek bir yapının tasarlanmasını amaçlayan yarışmanın teslimi, sergi ve jüri oturumu 26 Şubat 2015 Perşembe günü saat 14:00’da Taşkışla 3505 no’lu stüdyoda gerçekleşecek.

Sonuç ürün olarak iki adet A2 boyutlarında dikey hazırlanmış poster teslim edilecek.

 

 

 

 

projeler için:

https://archstudiotrans.wordpress.com/

yarışma sonuçları haberi mimarizm: 

yarışma sonuçları haberi arkitera:

Yarışma Haber linkleri:

arkitera

mimarizm

yem

 

 

2013/11 Architecture Design Theory /Panel/ İTÜ

18/11/2013  “Kent Bağlamında Kırılmalar”:

Erbatur Çavuşoğlu & Boğaçhan Dündaralp / İTÜ Taşkışla 109

2013/10: Kozbeyli Köyü ‘sınır’ Atölyesi / izmir Gediz Üniversitesi / workshop

KOZBEYLİ İÇİN KENTSOYLU  SINIR OKUMALARI /  KOZBEYLİ’DE KENTİ OKUMAK

Kozbeyli Köyü İçin Bugün Köy Olma Sınır/ı/ları Nedir?

Kentin Dönüştürücü İzlerini Köyün Yapısal Sınırları Üzerinden Açığa Çıkartma Denemesi…

Kozbeyli’yi Hala Köy Olarak Tanımlamamıza İzin Veren Sınırları Tasarım Araçları ile Keşfetmek…

ÇALIŞMA MATERYALLERİ:

Atölye grubu için:

A0 hava fotoğrafı uydu görüntüsü (mümkün ise) / Ya da A3’lere göre karolajı yapılmış, kesilmiş de olabilir…

Farklı Renklerde  ‘post-it’ ler (kare-büyük format), Farklı kalınlıklarda siyah mürekkepli/keçeli kalemler,

Renkli kalemler / yazı ve boyama için; Fosforlu kalemler; Şeffaf eskiz bandı,

2mm Oluklu karton, maket bıçağı, yapıştırıcı ( çok sayıda olması gerekmez; taşınabilir az miktarda kavramsal maket, pafta üzerine soyut model vs… için gerekirse.)

Kozbeyli hakkında elde edilebilir bilgiler ( tarihsel, fiziki ve sosyal yapıya dair…; topografya kot eğrileri vs…bulunabilirse… Bu bilgiler atölyeye başlamadan önce öğrenci ve yürütücülere incelenmesi için gönderilebilirse iyi olur.)

Öğrenciler için:

A3 boyutunda Kozbeyli hâlihazır haritası veya uydu fotoğrafı çıktıları…(her öğrenci+ atölye yürütücüsü için)

A3 eskiz, A3 sert altlık, yeterli sayıda kıskaç

Fotoğraf makinası, dizüstü bilgisayar, (  gerekli yazılım donanımları), not-eskiz defterleri,

A3 printer (yazıcı)

Kozbeyli Atolye Brosur

BD Atolye Notları 5-6 Eki 2013

2013/09: Transition / Transection / Transportation //: Public Space and Other Stories: Design Competition; EmotionStop / İTÜ

Prof. Dr. Ayşe Şentürer’in yürütücülüğünü üstlendiği Mimari Tasarım Stüdyosu 6/7, 2013-2014 güz yarıyılı döneminde, “Transition / Transection / Transportation //: Public Space and Other Stories” temalı bir tasarım yarışması düzenliyor.

İTÜ Mimarlık Fakültesi öğrencilerinin katılımına açık olan ödülsüz yarışmanın son başvuru tarihi 30 Eylül 2013.

Proje alanı olarak Mecidiyeköy‘ün seçildiği yarışmada, günlük koşturmaca esnasında, kamusal alan içerisinde bir yayanın kısa süreliğine durup, kendi kendine kalacağı bir mekan/pasaj/yer tasarlanması amaçlanıyor.

Yarışma Takvimi
Yarışmanın duyurulması: 19 Eylül 2013
Son Başvuru ve teslim tarihi: 30 Eylül 2013, 14:00
Sergi: 30 Eylül – 7 Ekim 2013

Jüri
Alper Derinboğaz – Salon Architects
Ayşe Şentürer – İTÜ
Banu Uçak – YEM
Boğaçhan Dündaralp – DDRLP
Hakan Tüzün Şengün – İTÜ
Meriç Öner – SALT
Zeynep Aydemir – İTÜ

YARIŞMA BLOG:

EMOTIONSTOP YARIŞMA İLANI PDF

EMOTIONSTOP bibliography okuma listesi

arkitera haber linki

mimarizm haber linki

2013/08: Dikili Köyleri için Rehber Denemesi / Yahşibey Tasarım Çalışmaları 31 / ESTV

Yahşibey Tasarım Çalışmaları / 31

1-15 ağustos:yahşibey / 16-31 ağustos:istanbul

Bugüne kadar Yahşibey çalışmalarımızın tamamını Yahşibey için yaptık. Kimse bizden birşey istemeden kendi kendimize sorular üretip,yanıtlar bulmaya çalıştık. Anlamak,anlamlandırmak ve anlatmak üzerine kurulu olan bu süreç en azından vardığımız sonuçlar kadar önemli oldu. Bütünüyle gerçek olmasa bile bir ucundan gerçekliğe değen ve birileri daha ucundan tutsa, gerçek olabilecek olan şeylerle uğraştık. Gerçekliğin sınırlarını anlamaya,anladıkça esnetmeye çalıştık. Esnemeyecek kadar donuk ve zihin açıcı olmayanları yok saydık…

Zanaatkarlık,yerellik,taş/toprak gibi hemen elimizin altındaki malzemeler,görünmek ve kaybolmak,yapmadan yapmak,iklim,rüzgar,güneş,antikite,geçmiş

zaman,göç,komşuluk,etnisite,paylaşım,alışkanlıklar ve yenilik,karmaşıklık ve basitlik,kutlama ve şenlik,tören,gelenekler,mimarlar ve mimarsız mimarlıklar gibi konular üzerinde gözlemler yaptık,düşündük,tartıştık,anlamaya ve anlatmaya çalıştık.

Uzunca bir süredir mimarlığın gündeminde olan ‘kentsel meseleler’den uzaklaşıp,’kırsal meseleler’e geçmeyi denedik. %75’inin kentlerde yaşadığı söylenen Türkiye’de kentleşme üzerine duymadığımız kalmadı. Kentleşmiş olsak bile kentlileştiğimiz söylenebilir mi? Yoksa bir zamanlar üzerinde konuşulan “köy kent”ler mi oluşuyor?

İşte biz bunlar üzerinde düşünürken ‘büyük kent yasası’ çıktı ve köyler mahalle oldu…

Dikili belediyesinden arayıp,yeni yasayla oluşan durumda ne yapmaları gerektiği konusunda birlikte çalışmak istediklerini söyleyip,yaz okulunda bu konuda bir ön çalışma yapıp, yapamıyacağımızı sordular. Hemen evet dedik ve ne yapacağımızı tam olarak bilemediğimiz bu konuda çalışmaya karar verdik.

Yapacağımız çalışma temel olarak bir ‘tasarım rehberi’ olarak düşünülebilirdi; kırsal kesimde model olabilecek bir tasarım rehberi. Yaz okulunun 15 günlük süresi içinde bu tasarım rehberini yapamazdık ama 25 köyde araştırma ve tesbitler yapıp,ortak paydalar bulmaya çalışır,bu ortak paydalar içinden ‘sürdürülebilir’ olanları belirleyebilirdik. İstanbul’da sürdürmeyi düşündüğümüz ikinci aşamada ise Yahşibey çalışmalarından bazı ara sonuçlara varabilir ve daha sonra bu çalışmaya katılacak olan ekiplerle vardığımız sonuçları paylaşır, etkin bir biçimde bu çalışmaya eklemlenmelerini sağlayabilmeyi umuyoruz. Henüz ne ile karşılacağımızı bilmiyoruz. Nasıl bir sonuç üretebileceğimizi de. Ama iyi bir iz üzerinde olduğumuzdan kuşkumuz yok. Bu yüzden de denemeye değer diye düşünüyoruz.

Nevzat Sayın (www.nsmh.com) ve Boğaçhan Dündaralp (www.ddrlp.com) önderliğinde gerçekleşmiştir. Yahşibey Tasarım çalışmaları ESTV (Emre Senan Tasarım Vakfı)  çerçevesinde gerçekleşmektedir: http://www.yahsiworkshops.com/

çalışma dokümanı pdf’ini buradan inceleyebilirsiniz_

Katılımcılar:

1. ONUR KARADENİZ                       (İTÜ)
2. ÖZGE ÖZKUVANCI                       (GYTÜ)
3. YILDIRIM YAZGAN ARIKAN         (YÜ)
4. YEŞİM YIKILMAZ                          (BÜ)
5. ELİF GİZEM AKILLI                       (DEÜ)
6. MERT KALKAN                             (YTÜ)
7. NESLİ NAZ AKSU                          (İTÜ)
8. HARUN KOLAY                             (YTÜ)
9. SEVGİM AYHAN                           (BAU)

2013/06: Farkındalık Evi Projesi: Engelsiz İzmir Projesi / Workshop

Farkındalık Evi Projesi:  Engelsiz İzmir Projesi / 01062013 Workshop

‘Farkındalık Evi’  temelde ‘normal’ insanlara, farklı ‘engellilik/yetersizlik’ durumlarını deneyimleyebilecekleri bir ortam sağlamak, bu yolla farkındalık yaratmak, empati oluşturmak fikri üzerine kurulu bir proje.

“Kim yapıyor, nerede yapıyor, nasıl yapıyor?” diye sorarsanız konu kısaca şöyle özetlenebilir: İzmir Büyükşehir Belediyesi bir süredir yürüttüğü  ve ‘Engelsiz İzmir Projesi’ olarak adlandırdığı  kentin engelli kullanımına yönelik bir stratejik plan çalışması sürdürmekte. Bu kapsamda üniversitelerden konu hakkında akademik çalışmalar yapan eğitimcilerin ağırlıklı olarak yer aldığı bir çalışma grubunun önerisi ile bu proje fikri onaylanıyor ve çalışmalara başlanıyor. Çalışma grubu örnek bir model olarak Budapeşte’deki ‘Ability Park’ ı uyarlanabilir örnek bir model olarak sunuyor. Belediye de İzmir Limontepe’deki olimpiyat evlerinin şu anda depo olarak kullanılan yaklaşık 1500 m²’ lik kapalı alana sahip sosyal tesis binasını bu projenin hayata geçmesi için tahsis ediyor.

Bu noktadan sonra projenin hangi süreçle nasıl hazırlanacağı konusunda çalışma grubu bir dizi atölye/ workshop çalışması ile programın, fikirlerin oluşturulmasını ve ardından da projeninin bu birikim üzerinden hayata geçirilmesini öngörüyor.

Bir proje sürecinin algı, içerik ve yöntem olarak böyle bir çalışma sürecine oturtulması kuşkusuz çok heyecan verici. Farklı bilgi alanlarına dair uzmanlıkların konu hakkındaki birikimini kullanabilecek,  farklı yaş gruplarından fikir üretmelerini  sağlayabilecek, ‘taze’ bir ortamın kurulması ve buradan da  fikirlerin birbiriyle karşılaşarak çoğaltılabileceği bir ortam yaratılma çabası en az projenin kendisi kadar önemli.

Bu atölyelerden ilkinin 1 Haziran (Gezi Parkı’nda başlayan yeni hayatın ve bu hareketin tüm Türkiye’ye yayıldığı o ilk gün) ile çakışması açısından benim zihninde ayrı bir yer kazandığını söyleyebilirim.  Atölye;  İstanbul’da başlayan ve pek çok ile yayılan farklı bir Türkiye atmosferinde; engelli eğitimi ile ilgilenen insanlar, eğitimciler ve tasarımcılardan oluşan uzmanlar ve ağırlıklı olarak eğitim fakültesi öğrencilerinin katılımı ile gerçekleşti.

1 günlük bu atölye süreci, konunun uzmanları tarafından yapılan bilgi aktarımları, atölye sürecinin metodolojik olarak aşamalarının anlatımı, grup çalışmaları, sunumlar ve tartışmalar ile ilerledi.  Bu süreçte konuya yaklaşım ve kavrayışımızı yeniden gözden geçirmemizi sağlayan, zihnimizdeki açılımları  tetikleyen 3 noktayı oldukça önemli buluyorum:

1. ‘Engelli’  yerine ‘farklılığı olan’ kelimelerini kullanmak;
2.  Engelli  farklılığı olan bireyi eğitmek, kendi dünyamıza uydurmak değil, engelli farklılığı olan bireyler tarafından eğitilmek olduğunu anlayarak işe başlamak;
3. Hayatı bu farklılıklara göre düzenlemek.

Bu kavrayış üzerinden ‘farklılık grupları’na göre alt gruplara bölünen öğrenci grupları atölye yürütücülerinin kolaylaştırıcı rolü üstelendiği şu sorulara fikirler üretmeye çalıştılar.

1. Hangi farklılık grubunun, hangi özelliklerinin farkına varılması önemli ?
2. Bu özelliklerin (mekansal düzenleme, oyun, etkinlik, materyal vb) nasıl deneyimlenmesi mümkün?

Farklılık gruplarına göre ayrılan 4 grup ( bedensel ve duyusal farklılıklar, zihinsel yetersizlikler, otizm spektrumu, üstün zeka, dil ve iletişim güçlüğü yaşayanlar ) çalışmanın birinci bölümünde bu sorular üzerinden  empati kurma, problemi tanımlama, fikir üretme ve düzenleme aracılığı ile  öneriler geliştirmeye çalıştılar. Çoğu masalara yayılan büyük kağıtlara bu fikirleri dökerek, daha sonra haritalaşacak biçimde ilişkilendirerek  bir kurguya oturtmaya çalıştılar. Ve tüm atölye ekibi ile paylaşmak ve tartışmak üzere sundular. Çalışmanın çoğunun  kurgusunun mekansallaşması, oyun ve rotalar üzerine etaplanması, farklı düşüncelere rağmen aynı mekanda bir ifade bulması grupların ortak başarısı sayılabilir. Yapılan önerilerin pek çoğunun farklılık gruplarına ait deneyimleri çeşitlendirerek sunması, grup çalışmasının zenginliğini içermesi ve farklı fikirlerle biçimlenmeye açık olması başlangıç için çok umut verici sonuçlar ürettiği söylenebilir.

2. Bölümde kendilerinden beklenen prototip oluşturma ve sunma aşamasına ait çalışmaya dair pek çok veriyi 1. Bölümde hazırlamış olmaları, belirli olgunlukta yaptıkları sunum göz önünde bulundurularak; ortak sunum ve tartışmalar sonrası ekipler tekrar masa başına geçtiler. Konuşulanlar, tartışılanlar ve diğer grupların yaklaşımları doğrultusunda fikirlerini yeniden gözden geçirerek, ayıklayarak düşüncelerini daha da somutlaştıracak adımlar önererek, tüm atölye grubuna gün sonu sunumlarını yaptılar.

Tüm sunulan, önerilen ve gün boyu paylaşılan düşünceler ‘engelsiz bir hayatın’ fiziksel, çevresel, sosyal ve bireysel olarak  yaratacağımız uygun bir ‘iletişim dili’ ile nasıl mümkün olabileceğine dair önemli ipuçları vermekle kalmadı. Bunun doğrudan projeye yansıtabilecek somut önerilere taşıdı.

Konu ile yeni tanışan davetli bir katılımcı olarak;  farklı uzmanlıklar ve çalışma grupları ile bu proje sürecinin nasıl ilerletileceğini düşünebilmek, katılımcı bir model ile nasıl  biçimleneceğini tahayyül edebilmek ve doğuracağı zengin birikimleri sezebilmek açısından çok önemli fikirler sunan bir atölye gerçekleştiği inancındayım.

Çalışma grubunun konusundaki deneyimi, bilgisi ve bu bilginin nasıl işlenebileceğine dair  yöntemsel önerilerinin bu projenin niteliği için önemli bir fırsat olduğunu düşünüyorum. Projenin hayat geçmesi açısından gerek duydukları desteğin kendi kanalları ile sınırlı kalmayıp; Belediye’ nin destekleri ile genişleyebilmesi bu aşamada oldukça önemli görünmektedir. Projenin uygulama aşamasında Belediye’nin tabi olduğu mevzuatlara bağlı konular (ihale gibi), yapım için ayrılacak kaynaklar  ve uygulama sürecinin yönetimi bu grubun destek duyacağı en önemli konular gibi görünmektedir. Hem program hem de zaman olarak bu süreçlerin de tarif edilmesi, bu süreçlerde yer alacak aktörlerin de süreci izlemesi hazırlık sürecini  yalnızca rahatlatmayacak, oldukça verimli kılacaktır.

Boğaçhan Dündaralp, mimar

www.bogachandundaralp.wordpress.com; www.ddrlp.com

 

haber linki:

2013/6: Üretken Topoğrafya / ODTÜ Teknokent Kentsel Tasarım Fikir Projesi Yarışması / Davetli Yarışma

Üretken Topoğrafya /(generative topography)

ODTÜ Teknokent’in 4 farklı karakterini ( yapısal yerleşim, tepe, sazlık, orman) barındıran mevcut topoğrafyası, yapısal katmanların zaman içinde eklemlene eklene geliştiği bir doku üretmiştir. Bu doku içinde oluşan ilişkiler yeniden yorumlanarak;

• Açık-doğal-yapay-kapalı alan ilişkileri, Odtü, kampüs hayatı, kent… gibi çevresel katmanları fiziksel olarak ya da program üreterek  halka halka birbirine bağlayacak;
•  bireyin özel ya da ortak ‘zaman’ kulanımını çeşitlendirecek ve zenginleştirecek;
•  üst ölçek-alt ölçek ilişkilerini fraktal olarak geliştirecek;

kimlik üreten ‘yeni bir topoğrafya’ olarak ele alınmıştır.

Doğal ve yapay katmanlarla üretilen bu topoğrafya, gerek geometrileri gerekse mevcut alanın doğal nitelikleri ile ele alınarak tekil bir kullanımı üretmekten çok çeşitli kullanımları tetikleyecek  ‘program’ üreten araçlar olarak  ele alınmışlardır.

Bu ‘üretken topoğrafya’ mevcut alanların nitelikleri ile birleşirken; bütün alanın farklı kimliklerini birbirine bağlar, diker.   Bu arada da alt ölçekte kendi varlığı ile yeni ürettiği ilişkiler sayesinde alt ölçekte yeni aktivite adaları tanımlar. Mevcut kimlikleri zenginleştiren ve yeni programların üretilmesine imkan sağlayan aktivite adaları; kendi kimliklerine göre içinde farklı programlar barındıran ve içeriksel sürekliliği  sağlayacak; alandan alana göre yeni içerikler barındıran yapısal servis birimleri (servis hubları: SH)  ile desteklenmiştir.

Yaratıcılık, yenilikçilik ve teknoloji ile özdeşleştirilen Teknokentlerin hayatı göz önünde bulundurularak bireyin serbest ya da sosyal zamanını programlayabileceği çeşitlilik ve imkanlar bu alanda araştırılırken; bireysel çalışma alanlarının da tüm alanın bu potansiyelleri ile birleştirilebileceği HUB birimleri önerilmiş; tüm alanın farklı kimliklerine göre çeşitlenebilecek bir tasarım geliştirilmeye çalışılmıştır.(kentsel-kırsal hub: KeH,KıH)

‘Üretken topoğrafya’ Çevresel tasarım kapsamında, yarışma alanının A (Teknopark Meydanı) olarak tanımlanan alt parçasında şartnamede zemin altı olarak tasarlanması beklenen otopark düzenlemeleri ise şöyle yorumlanmıştır:

Zemin sürekliliği için otoparkları kapsayan pek çok dezavantajı olan bir yer altı yapısı üretmek yerine; zemindeki mevcut açık alanları bina girişlerini  yeşil avlular olarak otoparklarla yeniden düzenleyen; tüm alandaki yaya-zemin sürekliliğini (mekânlar zinciri) 3.boyuta taşıyan yeşil bir kabuk önerilmiştir.  Bu sayede yeraltına inmenin yaratttığ pek çok yapısal önleme gerek kalmadan; kabuk zemin arasındaki boşlukları da kotlu otopark ve çeşitli donatılar ile beslenen meydan olarak kullanıbilen; kabuk üstünü de HUB’lar ile beslenen, bireysel ya da grup olarak deneyimlenebilecek, tamamanen yayalaşmış  yeşil bir topoğrafya önerilmiştir.

Teknopark’ın Odtü tarafında yer alan ilk etap binalarının otoparkları da yeni zemine entegre edilerek; yeni sistemin talep edeceği yeni otopark ihtiyaçları için bu bölgede  tümüyle robot olarak çalışan, otomatize olmuş (automatic car park system)  otopark kuleleri önerilmiştir. Bu kulelerin, fonksiyonel açıdan bu alanın ihtiyaçlarını fazlasıyla sağlaması kadar; üretken topoğrafya ile birlikte yatay Ankara Topoğrafyasında Teknokentin yeni sembollerine dönüşebileceği mirengi noktaları (landmarks) olarak da görülebileceğini düşünüyoruz.

Proje Ekibi:

AN Peyzaj Tasarım +  ddrlp Mimarlık ve Tasarım)

Arzu Nuhoğlu               Boğaçhan Dündaralp

Balin Özcan                  Berna Dündaralp

Begüm Özerk               Çağrı Helvacıoğlu

——————                Lale Ceylan

projeyi kolokyum.com’da incelemek için;

projeyi arkitera’da incelemek için;

2012/08: LMYO Şantiye Haberleri II / Lüleburgaz

daha önceki şantiye haberleri ve proje hakkında detaylı bilgi için tıklayınız.

Bu çalışma Creative Commons Attribution-Gayriticari-NoDerivs 3.0 Unported Lisansı ile lisanslanmıştır.

11.2011/01.2012 LMYO Şantiye Haberleri / Lüleburgaz

LMYO sosyal ve eğitim tesisi yapısı

Kırklareli Üniversitesi Lüleburgaz Meslek Yüksek Okulu, iki eğitim yapısından oluşan, belirli bir plana göre büyümeyen, çok büyük bir araziye sahip olduğu halde bir kampüs planına sahip olmayan bir yerleşke.  Hatta bu ek yapının projelendirildiği zaman diliminde tek binanın bulunduğu ve yapının uygulamaya geçme sürecine kadar ikinci bir  ‘tip okul binası’ nın da profesyonel bir planlama olmadan yerleştirildiği bir alan.

Kampüste tek bina varken binanın ihtiyaçlarına göre ve araziye yerleşimine göre planlanan, kafeterya, yemekhane ve iki adet çok amaçlı amfiye sahip olan bu sosyal yapının tüm mekanları çok amaçlı etkinliklere olanak sağlayacak biçimde tasarlandı. Ancak, uygulanmaya başlanacağı zaman yeni bitirilmiş ikinci okul yapısının varlığı gözardı edilemeyeceği için konumu yeniden sorgulandı ve yeni bir konum belirlenerek yapımına başlandı.

Konumlanmasında seçilen temel kriterler; “ iki eğitim yapısına nasıl hizmet edeceği, oradaki sosyal yaşantıyı nasıl çoğaltabileceği? “ oldu. Ufku olabildiğince açık, her mevsimde farklı bir manzaraya sahip doğal peyzajına bakan oturma alanları ve terasları olan bu yapı; farklı mevsimlere göre açık ve kapalı olarak pek çok etkinliğe olanak sağlayarak; kampüse yapılacak bundan sonraki yapılar için de bir referans noktası olmayı hedeflemektedir.

Bu yapının belki de en önemli özelliği, iki bina üst üste konmuşçasına katların birbirinden bağımsız olması, üst katlardaki amfiler ve teraslara dış mekandan ulaşılmaları… Bu özellik, kalabalık kullanımları ve kampüsteki açık alanda yer alan sosyal kullanımları arttıracak; yapının daha çok kişi tarafından kullanılmasına olanak sağlayacaktır. Gerektiğinde hem aktiviteleri ve kalabalıkları ayırmak, gerektiğinde de bir arada olmalarını sağlayacak basit, mekansal bir kullanım sağlanmış olmaktadır.

Kamusal ve yoğun kullanıma sahip bir yapı olması nedeniyle kaplamasız, sıva-boya ve bakım gerektirmeyen yapı malzemeleri kullanılmıştır. Modüler ve prefabrik sistemlerle üretilen, tüm tesisatların kaplama ardına gizlenmeden açıkta olacağı bu yapı, kampüsteki diğer iki yapının aksine sadece fonksiyonel işlevleri karşılamak hedefli olmayan bir eğitim yapısı anlayışındadır.

Bu yapı, sadece bina olmayı değil; mekanları, kullanımları, imkan verdiği sosyal ilişkileri, aurası, hissettirdikleri, düşündükleri ile bir bütün olmayı hedeflemektedir. Yaşarken bu niyetlerin ne kadar görünür olacağını merakla beklemekteyiz.

Boğaçhan Dündaralp / Lüleburgaz Belediyesi  Kentim-Kendim dergisi, sayı:15 /temmuz-eylül 2011 

arkitera  haber linki için tıklayınız…

2011/10 BAKANAK/ IABA (International Architecture Biennial) Deneysel Mimarlık İşleri / Antalya

Şu anda Bakanak içinde yer alıyorsunuz;
Bulunduğunuz nokta; farklı çağ ve medeniyetlerin biriktirdiği yapısal mirasın birbirleriyle bağlarının sizin gözleriniz aracılığı ile yeniden inşa edilebileği bir nokta:
M.S. 130 yılında Roma İmparatoru Hadrian’nın Antalya’ya ziyareti sebebi ile inşa edilmiş Hadrian Kapısı (Üç Kapılar); kapının iki tarafında, kapı ile aynı zamanda yapılmadığı bilinen, güneydeki Julia Sancta Kulesi olarak anılan, kuzeydekinin ise alt kısımları Antik Çağ’a ait, üst kısmının Selçuklular zamanından kaldığı bilinen, süslemesiz blok taşlardan yapılmış iki kule; kapının ardında da Helen Devri temelleri üzerine inşa edilmiş, Roma, Selçuklu, Osmanlı yaşantısının birbiri üzerine katlanarak XIX. yüzyılın sonlarına kadar gelişmiş eski Antalya… Bir diğer tarafta da yıkılmış Karakaş Camisi’nin çeşitli tarihi dönemleri simgeleyen değerlerle, yakın dönemin yapıları arasında mimari ve kentsel tasarım boyutlarında uygun bir bütünlüğünün sağlanması amacıyla 1991-2002’ ler arasında titizlikle yeniden inşa edilmiş hali…
Bakanak ise tüm bu katmanların aksında ve kesişiminde yer alan, 3 km çapında bir alanda izlerini sürebileceğiniz bu tarihsel katmanların birbirileri ile bağlarını keşfetmenizi ve ilişki kurmanızı sağlayacak bir araç:
… 1800 yılda ayağınızın altında birikmiş 2.5 m’lik toprak dolgunun olmadığını, İmparatorun arabası ile kente girişini hayal edebilir; farklı dönemlerde muntazam kesilmiş taşlarla yapılmış kapı ve kalenin taşları ile karşısındaki caminin ona tezat oluşturacak kadar farklı, onunla yarışma içine girmeden, mütevazi ve tasarruf içinde olma haline bakıp, farklı ‘zaman ve kültür’ anlayışlarını düşünebilir; ‘taş’ dediğimiz aynı malzemenin birinin şavaş ve güç ölçeğinde diğerinin insan ve dini anlayış ölçeğinde nasıl form bulduğunu anlamaya çalışabilirsiniz… Yeni bir cami olmasına karşın neden her yerde görmeye alıştığımız tarihselciliği bir kılıf gibi kullanan o Sinan kopyası betonarme camilere benzemediğini, neden caminin kubbesinin bakırla kaplanmak yerine, geleneksel kiremit ile kaplandığını, kubbenin tepesinde niye havalandırma-ışık çatı feneri olduğunu sorabilir, bunların bilgisine hemen oracıkta yanıt bulabilir, hangi iklim ve kültürde yapı yaptığını unutan bugünün imar anlayışına, kötü yapılı çevreye bilinçli bir eleştiride bulunabilirsiniz. Gözleriniz başka gözlerin göremediği kim bilir daha neler keşfedecek?

“Yeni manzaralar keşfetmek yerine yeni gözler geliştirmeliyiz.” Marcel Proust

Now, you are inside BAKANAK;

At the point where you are now; is where connections in-between accumulated structural heritage of different civilizations, ages may be reconstructed through your eyes:

The Hadrian Gate (The Three Gates); which was built for the visit of Roman Emperor Hadrian to Antalya in 130 A.C, Julia Sancta Tower at the south; which was known to be built at a different time than the gate; two towers at the north from Ancient Ages; upper part of which was built by The Seljuks from block stones; and old Antalya; which was spread until the end of the XIX. century by the aggregation of Roman, Seljuk and Ottoman empires; constructed on the foundation of Hellenistic Era; beneath the door…. Furthermore; newly reconstructed state of Karakaş Mosque; which symbolizes various cultures and ages, as renovated between 1991-2002 for the purpose of acquiring a sufficient integration between the structures of the new era and scale of urban design in terms of historical values…

The BAKANAK, located at the axel and intersection of all these layers, is a medium which will enable you to track down and discover the relationship between these historical phases, covering an area with a 3 km diametes:

You can imagine; witnessing the emperor entering the city with his carriage; without the presence of the 2.5 m soil filling under your feet; or you may think about different times and cultures by looking at the gate and the castle, being made of stones, standing against the mosque, which has been constructed in a modest and mystic manner far from any competition… Or you can try to understand the different formations of ‘stone’; in the concept of war and power; or, in the concept of faith and religion… Apart from the fact that this is a new mosque; you may ask, why does this mosque not look like those concrete, Sinan copy mosques which use historical features as a ready-made cover; or why is the dome of the mosque covered with traditional roof tiles rather than copper; or why there is a roof lighter at the top of the dome. You can get answers to all these questions at the spot; as well as you can have your own environmentally-friendly critics about today’s building concept; which has forgotten the culture and climate of these soils. Who know what your eyes will discover; more than another one can see?

“The real voyage of discovery consists not in seeking new landscapes, but in having new eyes.” Marcel Proust

iaba bienal sitesinden bakmak icin tıklayınız.
proje içeriklerine ulaşmak için tıklayınız.
haber bilgisine ulaşmak için tıklayınız.
haber bilgisine ulaşmak için tıklayınız.
haber bilgisine ulaşmak için tıklayınız.

2011/01: [mts] proje 1 / reading the informal city

İTÜ, MİMARİ TASARIM YÜKSEK LİSANS PROGRAMI
MİMARİ TASARIM ARAŞTIRMA LABORATUARI / [mts] PROJE 1:
2010-2011_Güz yy
Prof. Dr. Ayşe Şentürer, Ar. Gör. Bihter Yılmaz
İ. Akpınar, M. Aksoy, O. Avcı, S. Aydınlı, Ö. Berber, B. Dündaralp, A. Erdem, E. Homsi, A. İnceoğlu, H. Kahvecioğlu, N. Kahvecioğlu, B. Kürtüncü, E. Sezgin, A. Şenel, F. Yürekli

GİRİŞ:

“Mimari Tasarım Yüksek Lisans Programı, Proje 1/Mimari Tasarım Araştırma Laboratuarı’nın amacı eleştirel, kuramsal, ve deneysel mimari tasarım uygulamaları için bir ortam sunmaktır. Mimarlıkta eleştirel tasarım yoluyla araştırma ve kuram üretmek olarak da tanımlanabilecek ve bu özelliği ile bir laboratuar olarak da görülebilecek olan Proje 1, aynı zamanda kişisel düşünceler, deneyimler ve uygulamalar yoluyla bir mimarlık ve tasarım yaklaşımı inşa etmeyi hedeflemektedir.

Proje 1/Laboratuar’da, kentsel yapılara odaklanılacak, kent bağlamında mimari araştırmalar yürütülecek ve çağdaş kent yaşamını oluşturan “karmaşık” kentsel yapılar aracılığıyla mimarlık ve tasarıma yeni bakış açıları getirilecektir. Geniş bir spektrum içinde ele alınabilecek olan bu araştırmaların bu yıl için ana teması ise, ‘KENTSEL KONUT_YENİDEN, BUGÜN’ olarak belirlenmiştir.

Günümüz kent yaşamının değişen özelliklerine bağlı olarak ortaya çıkan, kavrayış (algılama ve analiz), temsil ve tasarımın yeni yollarını düşünmek ve araştırmak Laboratuar/Proje 1′ in diğer bir hedefidir. Kendine özgü Metropol özellikleriyle, bütün alan çalışmaları ve tasarım uygulamalarının konusu olacak “İstanbul” üzerine yeni bilgi, spekülasyon, gelecek projeksiyonları ve tasarılar üretmek ise Mimari Tasarım Araştırma Laboratuarı / Proje 1 için hedeflenen tasarım alanıdır.” – proje dosyasından

BİR ARAŞTIRMA MİMARLIĞI DENEMESİ: MTS 1 

Mimarlık ve tasarım çalışmalarıma bağımsız başladığım 2005 yılından bu yana ‘urban’ temalı araştırma projeleri yürütüyor; bu çalışmaları hem akademik platformlarda hem de bağımsız gündelik pratikler içinde sunma, sergileme ve tartışma imkanı buluyorum. Önceki yıllarda “kent-mimarlık-tasarım”  ilişkilerini odağına yerleştirmiş bu ders kapsamında çeşitli seminer ve panellere davetli olarak katılarak bu çalışmaların arkasında yatan fikir ve süreçlerin deneyimlerini aktarma fırsatım olmuştu. “KENTSEL KONUT_YENİDEN, BUGÜN, İSTANBUL” temalı bu dönemki çalışmanın; hem konu olarak hem de işleyiş olarak bu çalışmalarımla parallelliği nedeniyle stüdyonun işleyişine katılma daveti benim için ayrı bir önem taşıyordu.

Bu sürecin yayın adına tarafımdan değerlendirilmesinin farklı katmanlar taşıdığını belirtmemde fayda var. Dolayısı ile bu katmanlılık halini iç içe ifade etmek yerine biraz ayrıştırarak değerlendirmenin daha faydalı olacağını düşünüyorum. Bu nedenle kendi konumlanmamdan kaynaklarak kavradığım bu katmanları şu başlıklar altında ifade etmeye çalışacağım: Ortam-bağlam, mesafe-konumlanma ve katkılar-üretimler.

Ortam-bağlam:

Yapılacak çalışmanın mimari tasarım kürsüsü çatısı altında yapılması, yüksek lisans programının bir parçası olması, kent-mimarlık-tasarım ekseninde bir  eleştirel, kuramsal ve deneysel mimari tasarım odaklı araştırma ve paylaşım ortamını amaçlıyor olması, aynı zamanda ‘tez’ olarak hazırlanacak şey için bir laboratuar olarak görülmesi ve katılımcıların bu ekseni tartışmaya açacak kendi temsil yollarını da bu eksene göre üretmesinin beklenmesi benim ilk başta ’ortamı’ tanımlamama yardımcı olacak  koşullar olarak görülebilir.

Mesafe-Konumlanma:

“Bu ortam-bağlam çerçevesinde katılımcıların  ve yürütücülerin konumları nasıl tarif edilmeli?”, “Üretimleri ve bu üretimlere dair değerlendirmeler nasıl kavranmalı ve tartışılmalı?” soruları benim bu ortamda kendimi konumlandırmam için başka önemli referans noktalarını oluşturmaktaydı.

Kafamda oluşan ve benim kendimi konumlandırdığım çerçeveyi şöyle tarif etmiştim:Bu çalışmanın bir eğitim ortamında yapılması, katılımcı-öğrencilerin yüksek lisans dersi kapsamında yapıyor olması ve bir tez/araştırma dünyasına yönelik bir hazırlık hedefi taşıması, bu araştırmayı yapacak olan katılımcıları bir mimar/tasarımcı ve ürünlerinin de bir mimari tasarım projesi olmasından öte bir çalışma haline getirmektedir. Lisans eğitimi, proje dersi bağlamında bir mimar adayını bir problemle karşı karşıya kaldığıında onu nasıl kavradığını, kavradığı dünyayı kendi araçları ile nasıl bir tasarım sürecine dönüştürdüğünü ve bu süreci nasıl geliştirdiğini değerlendirirken ürünü bir ‘yapı’ projesine indirger. Lisansüstü ortamı ve MTS1 kapsamında yapılacak çalışma ise ‘Kentsel Konut’ olgusuna yönelik kavrayışların irdelenerek, bu irdelemenin yüzyıl içindeki gelişmeler çerçevesinde arka planını hem kuramsal hem de ürün bazında incelenmesini; bu anlama araştırmasını belirleyecek olan, belli bir sahaya odaklayarak o sahanın gelişim dinamiklerini ‘kentsel konut’ olgusu üzerinden yeni kavrayışlar üretebileceğimiz zengin bir tasarım dünyasına açaçak bakışların ve bilgilerin üretilmesini beklemektedir. Burada katılımcılar için temel fark, bir tasarım gerçekleştirerek bunu değerlendirmekten çok mimari tasarım pratikleri üzerinden birikmiş bilgi birikimini yeniden yorumlayarak ve eleştirel tasarım metodlarını kullanarak ölçülebilir, kavranabilir, tasarımın biricikliği içinde ve bireysel dünyalarda kaybolmayacak belli bir saha çalışması üzerinden üretilmiş yeni bilgi paketine ulaşmak olarak görülmektedir. Dolayısı ile çözüm odaklı tasarımcı-mimar ürünü değil; kavrayışları arttıracak, görünmeyeni görünür kılacak, araştırma ve kuramsal ‘mimarlık bilgisi’ alanına dahil olabilecek ürünlerdi beklenen ya da beklediğim…

Bu beklentilerle kendi konumlanmam adına ders kapsamında sunumunu yaptığımız ‘urban.annex’ projemiz gibi ofiste yürüttüğümüz diğer ‘urban’ temalı benzer projelerde de gündeme getirmeye çalıştığımız;  mimari tasarımı bir ‘problem çözme’ eylemine indirgeyen genel kabulü ve refleksi bu ortamda da sorgulamak için iyi bir fırsat doğmuştu.

Kent, ilişki-ilişkilenme formları üreten bir yapı. Onunla ilişkiye geçerken kavrayışlarımızı sürekli geliştirmek, yenilemek, tazelemek zorunda kalacağımız  bir devinimde, kendi katmanlılığı içinde gelişirken, mimarlık disiplinini ve mimar pozisyonlarını bir tür çaresizliğe itiyor; ‘problem çözme’ iddiası beyhude bir çaba halini alıyor. Çoğunlukla da koşullara ‘teslim’olma halini getiriyor. Mimarlık üretiminin bugün karşılaştığı durumlar düşünülünce; ‘yeni’ durumlara, ‘eski-bildik’ yanıtların üretilmesi ile sonuçlanan hızlı bina üretimine bakarak hem bu ‘rol’ü hem de ‘yapı üretim süreçlerini’ neden yeniden sorgulamamız gerektiği daha açık görünüyor.

Kentin bugün farklı ölçeklerde ürettiği makro-mikro ilişkiler zinciri ile mimarlık terminolojmizde yer alan ‘işlev’/‘program’ kavramlarının içeriklerini tersyüz ediyor. Son dönemde kentin bu yapısının biz mimarlar için yeni bir öğrenme modeli sunduğuna inanıyorum. Benim öğrencilik yıllarında aldığım modernist eğitimin deterministik ‘program’ anlayışının kent mekanında işlemediğini görmek, kentlinin kendiliğindenlik içinde farklı kullanım biçimlerini gözlemlemek, bizim ‘program’ dediğimiz şeyi sorgulamamıza imkan veriyor. Bu anlamda kent mekanı, makro ölçekte anlama çabalarından öte, ‘deneme’ye çağıran, yeni ilişki biçimlerini açığa çıkaracak  pek çok imkanı deney alanı, mikro ölçekteki hareketlerin kenti nasıl dönüştürebildiğini gösteren bir ortam sunuyor.

Kent bir taraftan keşfe açık bir cazibeyle yeni imkanlar üretirken; mimarlığın ve mimarın araçlarını kentin imkanlarını ve potansiyellerini kavramak, görünür kılmak; farklı ölçeklerde yeni ilişkiler üretmek için nasıl kullanabiliriz? Bizi gafil avlayan ‘hızlı’ üretim ilişkileri içinde durumları anlayabilecek, sorgulayabilecek mesafeyi nasıl  üretebilir, kendimizi zihinsel olarak nasıl hazırlayabiliriz?

Bu sorular, mimar olarak kendi sorgulamalarım/sayıklamalarım olarak  bir süredir gündemimde olan; pratik üretim alanımda ve araştırma  projelerimde denediğim, sınadığım içeriklere eşlik ediyor.

MTS1 “Mimari Tasarım Araştırma Laboratuarı: Kentsel Konut_Yeniden, Bugün, İstanbul” ortamı,  konusu ve çerçevesi ile bu düşüncelerimi yeniden sınayacağım, sorgulayacağım uygun bir tartışma ve üretim alanı sunarak; ilgiyle içinde yer aldığım bir çalışma oldu.

Katkılar-Üretimler 

Katılımcılar, gruplar halinde;  yürütücüler ve diğer katılımcılar için haftalık olarak hazırladıkları sunumlar ve bu sunumların tartışmaları üzerine ilerleyen üretimler ile ‘kentsel konut’a ilişkin projeksiyonlar, kavramlar ve tasarım yaklaşımları önermeye çalıştılar.

Kalabalık ve değişken bir stüdyo modelinin denendiği ortamda; konu bağlamında yapılan literatür okumaları, analizler, kentsel okumalar, araştırmalar, gözlemlere dayalı çalışmalar; katılımcıların kendi analizleri doğrultusunda belirledikleri belirli alanlara ve saha çalışmalarına yönelerek, bu  okuma ve analizlerin bir bağlam üzerinden karşılaştırmalı aktarımları yapılarak, oluşan örüntülerin arkasındaki dinamikleri keşfetmeye çalıştılar. Bu dinamikler üzerinden de olası tasarım stratejilerinin nasıl oluşabileceğini araştırarak, bunları farklı temsil araçlarıyla (yazılı ve görsel) ifade etmeye çalıştılar.

Bu niyetlerin nasıl sonuçlar ürettiği, yukarıda çizilen çerçeve içinde hangi saptamalarda bulunulacağı önemli. Bu çalışma, kendi süreci içinde üretimlerin kendi içindeki barındırdığı niteliklere yönelik derinleşmeyi önleyen  temel noktalar, direnç odakları oluşturduğunu gözlememizde yardımcı oldu. Bu konudaki saptamalar ve süreçte tartışılanlar kısaca şöyle özetlenebilir:

• Kavramsallaştırma arızaları ya da jenerik durumların/yargıların bataklığından kurtulamama,
• Tartışmaların kendi ‘anlam-bağlam’ eksenini üretememesi,
• Görüntü-yazı-alıntı-öngörü-öneri birlikteliklerinin ortak bir ifadenin parçası olamaması, kolajlaşması.
• ‘durum’ yerine ‘sorun’ olarak görme algısı,
• ‘yargı’lar ile ‘tespitler’in birbirine karışması.
• Öneriyi geliştiren anlamında konumlanma eksikliği dışında önerilerde mimarın aktör olarak rolünün belirsizliği,
• Hızlı sonuç elde etme refleksine bağlı yeterince sorgulama yapılmadan genel kabullere, yerleşik yargılara kolay teslim olunması,
• Anlamaya çalışan ‘araştırmacı’ yerine yargılayan ‘tasarımcı’ duruşu,
• ‘Oluşan’ şeylerle ‘tasarlanan’ şeylerin birbirine karışması,
• Belirleyici aktörlerin süreç dışı kalması, edilgenleşmesi, konumlarının belirsizleşmesi,
• Sosyal-ekonomik-politik belirleyicilerin kabullere terk edilmesi, öngörülerdeki sorunlu ilişkisizlik,
• Yer-model-organizasyon ilişkilerinin çalışmasına yönelik kurgu ve veri eksiklikleri,
• Daha demokratik olma adına kurulan sistemin herşeyi çözme iddası ile totaliter bir yapı kazanması, diğer oluşumların önünü tıkaması,
• Teknik olabilirliklerin peşinden giderken bağlam ve nedensel ilişkilerden kopulması,
• Bilginin üretilmesi ve ifadesinde temsil araçlarının etkin kullanılamayışı; sahip oldukları içerikleri taşıyamaması.

Konuya eğitim yanından bakarsak; kuramsal bir ders olmasına rağmen araştırma-tasarım platformu amaçlanarak oluşturulmuş bu ortam, denediği stüdyo modelinin ötesinde yukarıda bahsettiğim tartışma konuları ile de proje dersi kapsamında açığa çık(a)mayanları açığa çıkarması bakımından  oldukça önemli bir ‘rol’ kazanmış görünmektedir.

Kentlerin, özellikle de İstanbul’un hızlı yapılanma süreci içinde; bırakın  karşı karşıya kalacağımız durumların öngörüsünü, mevcut durumların değerlendirmesini yapacak bile çok az kaynağa, araştırmaya sahibiz. Bu değerlendirmeler için bilgi, yöntem, eleştirel bakış açıları ve farklı tasarım pratiklerinin aktüelleşmesi için çalışmalara ve birikimlere ihtiyacımız var. Henüz çok yolun başında olduğumuz düşünülürse; kent ile ilişki kurma biçimlerimizi araştıran  daha bir çok MTS1 içerikli stüdyonun, insiyatifin, girişimin çarpışmasına, etkileşmesine ihtiyacımız olduğu kuşkusuz.

Bugün, konuştuğumuz konularda ortak bir dil oluşturma ve geliştirme sıkıntısı çekiyorsak; suçu,  yeterince sorgulama, deneme ve sınama ortamlarını üretmeyişimizde arayabiliriz.

Boğaçhan Dündaralp, mimar/ddrlp

boğaçhan dündaralp değerlendirme yazısının pdf formatında görmek/indirmek için tıklayınız.

 proje dosyasını .pdf formatında görmek için tıklayınız.

[mts] proje 1 “taarla1o11g” blog’ una gitmek için tıklayınız.

2006/08: TMÖB niye ödül aldı? / görüş-tartışma

TMÖB niye ödül aldı?
Az sonra okuyacaklarınız geçmişten gelen bir soruya yanıt arayışı. Geçmişten gelen diyoruz çünkü TMÖB’e Ulusal Mimarlık Sergisi-Mimarlığa Katkı Ödülü 1998’ de verildi. Neden? Böylesine çözük bir organizasyon nasıl böyle bir ödül alabildi? Kapanmamış bir dosyanın izini sürüyoruz ve buradan ilan ediyoruz; okuyacaklarınız yazılacak olası bir TMÖB kitabının başlangıcıdır.

Çok kısa tarihçe
Avrupa Mimarlık Öğrencileri Buluşması (EASA) Ürgüp ayağından sonra bu buluşmayı düzenleyenler arasında benzer bir buluşmanın niçin Türkiye Mimarlık Öğrencileri arasında da yapılamayacağı sorusu, Gökçeada Tepeköy’de 1993 yazında yapılan ilk buluşmayla sonuçlandı. Ertesi yıl Kütahya Çavdarhisar’da, daha sonra Kıbrıs Kantara’da ve 96 yılında Kalkan’a yakın bir köy olan Çayköy’ de buluşuldu. Aynı yıl Kilyos’da yapılan ilk kış buluşmasının ardından Sinop Sarıkum ’97, Edirne Karaağaç kış ve Kayaköy ’98 buluşmaları geldi. Adana Ceyhan’daki eski radar üssünde gerçekleşen kış buluşmasından sonra 99’da Kastamonu Küre yakınlarında bir köyde buluşuldu. TMÖB adıyla yapılan son buluşma Ulusal Mimarlık Öğrencileri şeması içinde 2002 yılında Eskişehir Osmangazi Üniversitesi’nde gerçekleşen Buluşma 7.5 oldu.

Hani bazı sorular vardır, en hazır-cevap olanlar için bile yanıtlanması, açıklanması çok da kolay olmayan; en azından yalnız başına verilecek her cevabın bir yanıyla eksik kaldığı. TMÖB’ün neden ödül aldığı sorusu da bunlardan biri.

Aslında sorunun, soruyu soranın rahatlığından kaynaklanan bir yapısı da yok değil. Çünkü böyle bir sorunun sorulabilmesi belli arkaplan notlarının halihazırda bilindiği ön kabulüne dayanıyor. Yani bu soruya cevap verebilmek, bir bakıma daha net tanımlar içeren bazı alt soruların cevaplarını bilmeyi gerektiriyor. Bu noktada sözlüğe başvurmakta bir sakınca yok:

TMÖB [Türkiye Mimarlık Öğrencileri Buluşması]
Genellikle yaz aylarında düzenlenen ve başka türlü birbiriyle karşılaşma ihtimali olmayan mimar adaylarının, her yıl yurdun yeterince acayip bir başka köşesinde ve yaklaşık onbeş gün süresince birlikte çalışıp paylaşmalarına olanak tanıyan, nezih olmayan ortam. (bkz. ilk buluşma; bkz. Gökçeada’93; bkz. EASA)

Ödül [Ulusal Mimarlık Sergisi ve Ödülleri]
Meslek örgütü tarafından düzenlenen çok amaçlı seçki. (bkz. 6. Ulusal Mimarlık Sergisi ve Ödülleri; bkz. Mesleğe Katkı Ödülleri; bkz. 1998)

Bu iki madde bile, henüz cevaplanmamış olmasına rağmen soruyu daha anlaşılır kılması bakımından önemli. Şimdi baştaki soruyu yeniden formüle etmek lazım:

-Türkiye Mimarlık Öğrencileri Buluşması’ na neden Ulusal Mimarlık Sergisi ve Ödülleri Mesleğe Katkı Ödülü verildi?
Bu sorunun açılımlarına ulaşmak için aşağıdaki sorular ve verilebilecek çeşitli cevaplar önemli.

[Buluşan] Kim?
Katılımcıları her yıl değişen buluşmada Türkiye’nin dört bir yanındaki üniversitelerin mimarlık bölümlerinde okuyan öğrenciler, eğitim alınan kurum, gelecekte mimar titrini verecek meslek örgütü ya da herhangi bir diğer kurumsallaşmış yapının isteği, yönlendirmesi, baskısı olmaksızın akla zarar bir şekilde biraraya geliyor. Bu biraraya gelişin / kalkışmanın belki de en garip tarafı, eylemin kendiliğindenliği.

[Buluşma] Ne Zaman? / Nerede [Buluşuyoruz]?
Önceleri sadece yaz, sonraları hem yaz hem kış aylarında, Türkiye’nin dört bir yanında -hatta Kıbrıs’ta- ama hep zor ulaşılan, gizli-saklı, olmadık yerlerde

Buluşma ne idi?
Bir yaz kampı mıydı? Gençlik enerjilerini boşalttığımız, zamanı yavaşlatıp bedenlerimizi yaydığımız? Mimarlığın formel zeminlerine aykırı olmak için bir araya gelen toplumdışı özentileri miydik? Mimarlık eğitimini dönüştürmeye bayrak açmış kofti devrimciler mi? Rutin içinde bir aralık yaratıp “yol”dan çıkmaya imkan tanıyan bir ayna-mekan mıydı buluşma?

Buluşma neyi sağlıyordu?
Buluşma, bir karşılaşma ortamının koşuluydu her şeyden önce. Sığlıklarımızı ve derinliklerimizi keşfettiğimiz, bunlarla yüzleştiğimiz bir ortamdı. Birbirinden farklı okullarda, kendi kendimize yarattığımız ya da yarattığımızı sandığımız küçük, kişisel mimari dünyalarımızı başka başka dünyalarla karşılaştırma imkanı edindik, mimarlığın ne olduğunu değil belki ama en azından mimarlık eğitiminin ne tür uzanımları olabileceğine, bu eğitimin hangi farklı zeminlerden ne şekilde dolaylı ya da dolaysız beslenebileceğine dair izlere, izleklere açtık bedenlerimizi ve zihinlerimizi. Sadece mimarlık bilgilerini değil insana dair her türlü durumun deneyimlenme zeminiydi buluşma: gerilim de oldu, çatışma da, üretim de, paylaşım da, eğlenme de, dostluk ta, aşk ta, hastalık ta: steril olmayı hedeflemedi buluşma.

Buluşmaya dahil olmanın ayrıcalığı fiziksel olana değil iradi olana dairdi ve tamamen kişiye özeldi, elitist değildi, bir tür kapalı sosyal klüp “ayrıcalığından”uzaktı. Zihinlerimizi ve bedenlerimizi alışkanlıklardan sıyırabileceğimiz bir ortam kurmaya yönelikti; o alışkanlıkları sürdürmeye hatta geçici olarak yoğunluğunu arttırmaya yönelik bir konfor kurmaktan çok yapay çevrelerimizden çıkarak, doğal hatta neredeyse arkaik bir yaşantının zamansallığına kendimizi gönüllü olarak teslim ettiğimiz bir yoksunluk talebiydi. Ancak bu yoksunluk, yoksulluğun tadına bakmaya yönelik popülist bir pseudo-deneyden uzak bireyselliklerimizi zenginleştirmeye dair bir talepti. Koşullar anlamında herkesi eşitleyen bir yoksunluktu ki bu yoksunluk sayesinde estetize etmeden üretmenin ne olduğunu gösterebildi buluşma.

Bedensel kalabalık değil iradi bir topluluktu buluşma. Bireysel iradelerin tanımsız bir ortak duyguyla ve çıkarsız, çıplak bir istekle, kararlaştırılmış bir yerde bir araya geldiği ve sonra da kendi tekil rutinlerine geri döndüğü bir durumdu. Bir zaman dilimi içinde geçerli olan ve sonrasında kişisel tarihlere karışan bir enerji, bir eriğikti. Bu şekilde, kurumsallaşmaya daha doğrusu kurum bağlamaya karşı mesafeli durmaya çalıştı. Kurum dostu olmadı belki ama kurum düşmanı da değildi. Kurumları mümkün olduğu oranda ikna etti ve kullandı sadece ama hiçbirinin güdümüne girmeye çalışmadı. Ne bir ütopya olmaya öykündü ne de bir “mülksüzler” distopyası olmaya.

Ne içindi buluşma?
Yaşam içinde birbiriyle karşılaşma ihtimali olmayan anonim-kişileri de isim-kişi ya da idol-kişileri de yan yana getirdi, zihinlerini birbirine gösterdi, değiştirdi, dönüştürdü, savurdu. Kendini göstermeye can atan, pornografik ego ile sakinlik ve irade içeren örtük, erotik egonun ayrımlarını fark ettirdi. Kendinden menkul, züppelik veya taşralılık diye ağızlara sakız olmuş mitik ayrımların yapaylığını sergiledi: herkes her yerde kendi imkanları kadar varken o imkanları genişletmeye yönelik katalizörler sağladı. Cevaplarla değil yeni sorularla döndük buluşmadan.

Buluşma’ nın anlamı ne?
Gündelik hayatımızda SSS (sıkça sorulan sorular) kapsamında yer alan bir sorudur “ hangi okuldan mezun oldun “ sorusu. Gökçeada (1993) buluşması ile başlayan (1998) Kayaköyü buluşmasına kadar hayatımızda önemli bir yer eden TMÖB (Türkiye Mimarlık Öğrencileri Buluşması)’den sonra bu sorunun yanıtı bizim için kolay yanıtlanan bir soru olmaktan çıktı. Diğer taraftan da Mimarlık eğitiminizin diploma alınan mimarlık okulundaki eğitimle ölçüldüğü bir ortamda bu ‘yanıt’ın ifade edilmesi daha da önem kazandı.

Mimarlık eğitimimizde en önemli kırılma noktasıydı kuşkusuz Gökçeada. Bizi tutan zincirleri hissettiğimiz, sonraları da o zincirlerden kurtulamasak bile onları kendimiz için kullanabileceğimiz bir bakma biçimi edindirdiği bir ortam olmuştu.

Şöyle insanların buluştuğu bir ortam düşünün:
“ Farklı yerlerde yaşayan, farklı eğitimler alan, farklı yeteneklere sahip, farklı bilgilerle donanmış, farklı geleceklere sahip aynı insanlar…”, “bir araya gelebilmenin imkanlarını ve ortamlarını kendileri yaratan insanlar…”tüm yakıtlarını ‘istemek’ arzusundan alan insanlar…”, “şikayetlerini konuşarak değil, buluşarak, üreterek dönüştüren insanlar…”, “çok olduklarını sanan, kendini daha çoğaltmak için iletişen, diğer taraftan da  ‘ne kadar az’ oldukları başkaları tarafından işaret edilen insanlar”, “ birileri tarafından biraraya getirilen değil, ortam sayesinde kendi gibi olanı bulan insanlar”, “üretirken birbirini tanıyan, ortaklığını keşfeden, insanlar…”,” gönüllü olunmadıkça buluşmanın bir değerinin olmadığını anlayan insanlar…”, “ bu yüzden sürekliliğin organizasyonla değil, o ortak duyguyla yapılacağına inanarak kurumsallaşmaya direnen insanlar…”, “pahalı, konforlu organizasyonların bir çuval para harcayarak biraraya getiremeyeceği, o ortamın heyecanı ile cebinden paralar harcayıp gelen farklı disiplnlerden insanlar…”

Buluşmalar paralelinde mimarlık eğitiminiz olduğunu düşünün :
“Sırt çantanızla nerede kalacağınızı düşünmeden cebenizde üç kuruşla o şehir , bu şehir dolaştığınız, o okul bu okul toplandığınız, etkinliklerine katıldığınız, stüdyolarına girdiğiniz, hatta o stüdyolarda birlikte yarışma çizdiğiniz, sonra kendi okulunuzda dergi, gazete çıkartığınız, workshoplar yaptığınız,..  diğer taraftan da yaptığınız projelerin farklı mekanlarda sergilendiği, tartışıldığı…, yazın nerede, nasıl buluşuyoruz çalışmalarına katıldığınız yetmiyormuş gibi kışın da buluşalım dediğiniz…mimarlık ortamlarında güncel mimarlık tartışmalarının içine katılıp, muhalif davrandığınız… dersler ve projeler dışında bunları yaparken de hala hiçbirinin size yetmediğini fark ettiğiniz …”

Bugünlerde, okul dışında bir şey yapmaya vaktimiz yok diyen mimarlık öğrencilerine hayretle bakarak kendimize şunları soruyoruz:  “Okulu uzatmadan, bir kenara atmadan nasıl vakit bulabiliyorduk tüm bunlara…Vakti bir kenara bırakın o enerjiyi  ve inadı…” neydi bize bunları yaptıran, neydi bize bu çabayı harcatan…”

Yanıtı, TMÖB dökümanlarını karıştırırken fark ettik. Yanıt,  o dökümanlardan tekrar geri akan bir duygudaydı. Anlatamadığımız ama her defasında açlığımızı ve sığlığımızı  farkettiren o duyguda…Biraz törpülendiğini anladığımız ama kaynağını hala içimde hissettiğimiz o duyguda…

TMÖB mesleğe nasıl bir katkı sağlamış olabilir?
TMÖB bir meslek olarak mimarlıkla doğrudan hiç ilgilenmedi, ilgisi ve katkısı ancak dolaylıdır. Hatta TMÖB mimarlığın üzerine bir şey de katmadı, sarıp sarmalamadı, tersine belki tek gayesi mimarlığın soyunma odası olmaktı ve hiç değilse kendi soyunukluğundan korkmadan sosyalleşebilen bir kuşak yetiştirdi.

Dosya hala neden kapanmadı ?
Bugün, o buluşmaları vareden koşulların pekçoğu geçersiz olmasına rağmen (okulların sayısı iki katına çıkmış, mimarlık yayınları sayısı artmış, ilerişim ortamları ve etkinliklerin yaygın bir konum kazanmış  olsa da), eksikliğini hissetiğimiz şeylerin hala orada gizli kaldığını düşündüğümüzden…

Ve bugün hala peşinden koştuğumuz,  aradığımız  ve inşa etmek istediğimiz mimarlığın  buluşmaların atmosferinin kendisi olduğunu hissettiğimizden…

Sözlük

tmöb
Türkiye mimarlık öğrencileri buluşması.
Her yıl yaz aylarında o yıl seçilen ve yurdun yeterince acayip bir köşesinde yaklaşık onbeş gün boyunca süren etkinlikler boyunca başka türlü birbirleriyle karşılaşma ihtimali olmayan mimar adaylarının birlikte çalışıp paylaşabildikleri nezih olamayan ortam. Sonraları yazın buluşmak kesmemiş olacak ki kışın da iki-üç günlük buçuklu buluşmalar yapılmıştır.

buluşma
Kafa dengi yeni insanlar tanımak için istismar edilebilecek ve edilmiş bir araya gelme şekli. Buluşmanın ilginç ve sürprizli tarafı hadi buluşalım deyip buluşma için hazırlaklara başlanmasıyla aslında buluşmaya başlanmış olmasıdır.
Bkz. Hazırlık.

ortam
Ortam bir mekanı tarif etmenin güzel türkçe bir yoludur. Ortam ortadadır. Kim isterse onun olur. Katılımla tarif olur.

özerklik
baba parasıyla yaşamak yerine kendi başının çaresine bakabildiğini cümle aleme gösterip büyüdüğünü ispat etmek için kalkışılan ekonomik, politik macera.
Kimsenin eline avucuna, iki dudağının arasına sıkışmış bakarızlara muhtaç olmadan kişinin kendi iradesiyle varolma biçimi.
tmöbün buluşmayı kendi anladığı şekliyle kendi imkanlarıyla yetkili ve otoriteleri şaşırtan bir hassasiyetle gerçekleştirme şekli.

yatay katılımcılık
buluşmaya katılan davetli konuşmacılar hariç herkes eşit koşullarda yaşar ve üretir. İşlik yürütmeye gelip katılımcı bulamayanın ya da çok ilgilendiği bir işlik görünce katılanların gözünün yaşına bakmadan söz verdiği işliği iptal edip gidip başka etkinliğe katılması hali.

Aktif katılımcılık
Buluşma sırasında gelin tarafı gibi oturup önüne konulan herşeyi tüketip ileri geli eleştirmek gibi iğrenç pasif bir davranış şekli sergilemek yerine her allahın günü kafada ortamı tarif edecek yeni etkinliklerle uyanmak ve bizzat bunları uygulamak diye özetlenebilecek davranışlar bütünü.
Tmöb katılmakla kalmayıp buluşmanın hazırlanmasında önemli rol almış kişilerin yıllar sonra özgeçmişlerinde bu etkinliği belirtmek için “buluşmayı ben yaptım, hepsi benim eserim” demenin kibar şekli.

Hazırlık
Buluşmanın gerçekleşmesi için yurdun çeşitli üniversitelerinde okuyan mimarlık öğrencilerinin bir o üniversiteye bir bu üniversiye trenlere otobüslere binip savrulması.
Bir sonraki buluşmayı hangi grubun, nerede, ne zaman yapacağına karar verilmesi için önceden belirlenen üniversitelerde buluşulup karar verilmesi. Ardından buluşmanın nasıl olacağı ile ilgill soruların tartışılıp konuşulması ve varsa görev dağılımının yapılıp evlere dönülmesi.
Perşembe pazarından kağıt, mukavva, gaz yağı alınması işi.

Enformel eğitim
Formel olmayan eğitim.
Eğitim öyle olmaz böyle olur diye yola çıkılıp eh, bu pek eğitim gibi olmadı ama iyi oldu ile biten, kişinin bir halden diğer hale geçebildiği değişme haline sebep olan değiştirici etkinlikler bütünü.

Kurumsallaşma(ma)
Bkz. Kemikleşme.
Eyvah ben büyüdüm de babam gibi oldum korkusundan kaynaklanan hafif anarşik örgütlenme biçimi.
Yurtta sık sık rastlanan hizmet vermek için teşkilatlanmış ama sonunda sadece teşkilatlanmak için teşkilatlanmakla kalmış siyasi parti, mimarlar odası, öğrenci konseyleri gibi örneklerden tırsıp sorumlulukları belirli kişilerde toplamayan örgütlenme(me) biçimi.
Tmöb’ ün en sonunda ve ömrü boyunca durmadan dağılmasına neden olan densizlik.

Temas
Uzaylılardan önce biz insanoğlu arasında oluşan uçurumları kapatan dokunuş.

İletişim
E-posta filan olmayan zamanlarda telefon ve mektupla ya da bizzat buluşarak yapılan haberleşme şekli.

Sponsor
Buluşmanın giderlerine ortak olacak kişi ya da kurumlar.
Buluşmaya Tişört, bira, çadır verebilecek ama henüz bunun farkında olmayan özel ve kamudan tüzel kişiler.

Kemikleşme
Bir iş yapmak için örgütlenip sonra o örgüt yüzünden o işi yapamama.

OT
Okul temsilcisi.
Kısaltmanın ot olması ot olana şeref değil eziyetli bir sorumluluk getirmesi açısından hep beğenilmiştir.

29 ekim toplantısı
Hazırlık aşamasında bir sonraki buluşmanın kim tarafından nerede yapılacağının belirlendiği geleneksel toplantı. Tatilden yararlanarak İzmirliler Ankaraya, Ankaralılar İstanbula akın ederler saatlerce tartışırlar, bir sonuca varamayacakken son dakikada anlaşarak evlerine ve meyhanelerine çekilirler.

Sonuç raporu
Bir türlü hazırlamayan her buluşma sonrası yazılması planlanmış ama yazılamamış rapor ve raporlar.

Tema
Buluşmalar için bulunan sebeb-i içtima. Bazen çok anlamlı (Gökçeada-başlangıç), (Kantara-köprü), bazen tamamen tesadüf –sözlükten parmak basılmıştı- (Çayköy-dönüştüren) olabilir.

Buluşma önerileri
Gerçekleşmeyen öneri olarak kalan buluşma yerleri ve projelri. ör. Şirince ’95, Depo ’94.

Etki alanı
Buluşmalarda yaşanan deneyimler ve tanışıklıklar sonucu mimarlık kültürüne katılmış ürünler. Ör. Kenan Güvenç’in hoca olması, Taşkışla Beyazduvar dergisi, 9 Eylül Kent Atölyeleri dolayısıyla İstanbul Kent Atölyeleri etc.

İlk buluşma
Gökçeada ‘93
Türkiye mimarlık öğrencileri buluşmasının ilk yapıldığı yer. Kamp, Tepeköy ilkokulu ve yemekhanesi, öğretmen lojmanları, lojman bahçelerinde yapılan tuvaletler ve askerden alınan sahra çadırlarında yapılmıştı. Derler ki, sonradan gidenler tuvaletlerin grobetonu ve sıralardan yapılan bar dekorasyonun bıraktıkları gibi bulmuşlar.

EASA
Avrupa Mimarlık Öğrencileri Buluşması. European Architecture Students Assembly

Ulusal Mimarlık Sergisi ve Ödülleri

Meslek Örgütü

Mesleğe Katkı Ödülleri

1998
TMÖB’ e ulusal mimarlık ödülleri ve sergisinde mesleğe katkı ödülü verilen yıl. Massive Attack grubunun Mezzanine albumünü yayınladığı yıl.

Katılımcı
Buluşmanın zor yaşama koşullarını bilerek ya da bilmeden kendini kurnab etmiş kişi. Öğrenci, atölye yürütücüsü, davetli konuşmacı şeklinde olabilir.

kurum

mimar
Mimarlık öğrencilerinin olmaya çalıştığı şey.

kurumsallaşmış yapı
bkz. Kemikleşme

kalkışma

Soruşturanlar:
Ahmet Önder, Gökçeada ‘93
Sinan Omacan, Gökçeada ’93, Çavdarhisar ’94, Çayköy ’96
Saitali Köknar, Gökçeada ’93, Çavdarhisar ’94, Kantara ’95, Çayköy ’96
Boğaçhan Dündaralp ,Gökçeada ’93, Çavdarhisar ’94,  Kantara ’95, Sinop 97, Kayaköy ’98
İlker Özdel, Gökçeada ’93, Çavdarhisar ’94, Kantara ’95, Çayköy ’96
Burak Altınışık, Gökçeada ’93, Çavdarhisar ’94, Kantara ’95, Çayköy ’96
Başak Tarcan, Kantara ’95, Çayköy ’96 Kilyos 96 kış, Sinop 97, Kayaköy ’98, Ceyhan kış, Küre 99, Buluşma 7.5
Kıvanç Kılınç, Kantara ’95, Çayköy ’96, Kilyos 96 kış, Sinop 97, Karaağaç kış, Kayaköy ’98, Ceyhan kış

_ metni .pdf formatında görmek için tıklayınız.
_ “1998 6. ulusal mimarlık sergisi ve ödülleri / TMÖB” tıklayınız.

2005: bir yarışma için fikir eskizi / düşünce

extreme / sıradışı
(sıra dışı ortamlarda mimari çözümler üzerine yazınsal eskizler*)

soru:
mimari tasarım faliyeti çok değişkenli problemleri çözme üzerine kurulduğuna göre koşulları ve çözümü sıradışı yapan şey nedir?

yanıt  eskizi:
Bu sorunun yanıtı belki 2 grupta toplanabilir:

1. Koşulları belirleyen değişkenlerin sıradışı bir durum olması.

(tasarım verilerinin niteliğinin sıradışılaşması Örn: zeminin ortadan kalkması gibi…)

2. Koşulları belirleyen değişkenlerin aşırı tanımlı oluşu.

(Seçime bağlı olanların ve değişkenlerarası ilişkileri kurabilmemize olanak veren esnekliklerin ortadan kalkması ve uyumsuz ilişki kurulamayacak verileri bir tasarımda birleştirmek zorunda kalınması. Örn:taşıyıcılığı ve dayanımı olmayan bir malzeme ile geçiçi olmayan ve her türlü doğa olayı ile yüzyüze kalacak bir kayalıkta yaşam mekanının kurulma zorunluluğu gibi.)

Değişkenlerin sınıflandırılması:

1. Konum ve konuma bağlı durumlar: ( yer,iklim,topografya  ve doğa koşulları ..)
2. Ekonomi ve ekonomiye bağlı durumlar: (Malzeme, bütçe,miktar- metraj,organizasyon…)
3. Fonksiyona bağlı durumlar ve fonksiyonların niteliğinin değişkenliği:

(geçicilik-kalıcılık, zaman içinde mekanın değişkenliği, önerilen fonksiyon(ların) standart dışı boyutlarda çözülme ihtiyacı…)

not: bu açılımlar görsel örneklerle desteklenebilir.

Boğaçhan Dündaralp

* uia 2005 kapsamında düzenlenen ‘extreme/sıradışı’ adlı öğrenci yarışması üzerine etkinlik organizasyonu tarafından talep edilmiş fikir/düşünce eskizidir.

_ metni .pdf formatında görmek için tıklayınz.

2004: UIA2005 / MimarlıkLARın Pazaryeri’ çalışmaları üzerinden bir değerlendirme

Uia 2005 – istanbul
MimarlıkLARın Pazaryeri çalışmaları üzerinden bir değerlendirme;

Tema metni ve program okuması:
“ Mimarlığın küresel gündemini gözden geçirme “ gibi bir fırsat ortamı olarak tanımlanan kongre gerçekten önem taşıyan bir nokta üzerinden başlangıç noktasını kurmasına rağmen,  modernist bir tavırla ele alınmış metnin  üstlenmeye çalıştığı misyonun güncelliği üzerine tartışmakta fayda olduğu inancındayım.

Kongre, temasıyla İçinde bulunduğumuz zaman diliminin tartışma konularını içinde bulundursa da ona bakış biçimiyle, inancıyla hep süregelmiş olan, mimarları ve mimarlığın meselelerin odağına yerleştirme ve çözümleri onun içinden bulma  eğiliminin bir uzantısı  olma duygusunu barındırmaktadır.

Bugüne değin çözüm olanaklarını genişletemeyen bu eğilim, meslek alanının taradığı kültürel-entellektüel olanaklar nedeniyle kendi gerçekliği ile bir türlü yüzleşememektedir. Bu durum  mimarın meseleleri tartışırken, “ elinde çekiç olan bir adamın herşeyi çivi gibi görmesi “nden farklı boyutlara gitmemektedir. Bu noktadan sonrası da mimarlık gündeminde gereksizce yer işgal eden pek çok konu,mimarlık safsataları olarak öncelikle kendi  meslek grubu tarafından dışlanmaktadır.

Duruma böyle bir açıdan bakıldığında; mimarlığın küresel gündeminin gözden geçirme biçimi nasıl olmalı ? sorusu önem kazanıyor. Belki de bu soruyu  kongrenin temaları üzerinden tartışmak daha iyi olacaktır. Kongre veya bir etkinlik tasarımı yapılırken gerek temanın üst başlık olarak kapsadığı geniş düzlem,  gerekse alt başlıklarının onu tanımlayan bir durum olma boyutunun ötesinde, kavramları daha da genişleten yapısı, kongre katılımcılarınına sunulan araçla ve zaman dilimi ile düşünülmediğinde izleyiciler için bir zulüme dönüşebilmektedir. Etkinlik tasarımı sırasında oluşan tercihler burada önem kazanmaktadır.   Hazırlanan programın kendisi bazen etkinliğin önüne geçmektedir. Sunulan program ve dökümanların iç tutarlığı ve kendi bütünlüğü adına  ortaya konan temalar ve alt açılımlar, farklılıkları ortaklıklara döüştüren bir aracı olmaktan çıkabilmekte, katılımları kendisini varedecek bir araca dönüştürmektedir. Çoğu kez gerçekleşen ile kurgulanan arasındaki ölçek farklılığı bu noktadan doğmaktadır. Amaç, programı gerçekleştirmek mi ? yoksa gerçekleşecek olanı doğuracak organizasyonu mu yapmak.

Uia 2005 istanbul için seçilen temanın ( MimarlıkLARın Pazaryeri ) metafor olarak çağrıştırdıkları ve açılmları düşünüldüğünde  istanbul’daki kongreye  çok uygun bir tema olduğu kuşkusuz. Ancak temanın programa aktarılma biçimindeki yaklaşımın da temayı bir metafor olmaktan çıkardığı da kuşkusuz… Temanın programa aktarılma biçimindeki yaklaşım hem yukarıda aktarılan tehlikenin sinyallerini vermekte hem de 2002 Berlin kongresindeki tema metninin duygusunu ne kadar taşıdığı sorusunu gündeme getirmektedir.

‘ Pazaryeri ‘ temasının  işin ruhunu kapsadığı unutulmadan:
2 tür Programı (  mekan-zaman-etkinlik koordinasyonu programı ve etkinliklerin biçim ve içeriklerini organize eden program ) birarada etkileştiren günlük çok katmanlı bilgi haritalarının oluşturulması tema ve programları birbirinden bağımsız gibi duran, kolay bütünleştirilmeyen parçalar gibi durmaktan ve yukarıdaki sorulardan kurtarabilir inancındayım. Etkinlikleri hazırlayacaklara ve katılacaklara sunuş araçları seçenekleri ile bu haritaların gönderilmesinin ortamın fikirsel altyapısını ortak bir ruhta birleştirebileceği düşüncesindeyim.

Bu etkileşim tema ve konu yığınları olmaktan kurtarılır, kendine yüklediği misyonun bir manifestoya dönüştürmeden, aynı tema çerçevesinde küresel gündemden farklı coğrafyalardan alınmış kesitlerin sunulmasına olanak tanıyacak pazaryeri’ne dönüştürülebilirse, samimi katılım ve üretimlerin gerçekleşebileceği bir ortam olabilir inancındayım.

Boğaçhan Dündaralp
Nisan 2004

_ metni .pdf formatında görmek için tıklayınız.

2004/03: yeni mimar için fikir eskizi

 Yeni mimar

Yeni bir oluşum,
Yeni bir zemin,
Yeni bir dil,

Yeni kavrama biçimleri,
Yeni düşünce biçimleri,
Yeni ifade biçimleri,
Yeni bağlamlar,

Bunun için,
Yeniden tanımlamak (ama tanımdan kaçmak),
Yeniden inşa etmek,

Mevcut kabullerden,
İçi boşaltılmış soyut ve entelektüel  kategoriler , kabuklardan,
Sıyrılmak,

YENİyi ne özne ne de nesne üzerinden anlamak,
Sadece özne-nesne etkileşiminden doğanın gücüne inanmak,

Entellektüel soyutlamaların girdabında kaybolmadan,
dolaysız deneyimleri paylaşmak,

Yeni bir mimariloji yaratmanın peşinden gitmeden,
Sadece,
Yeni şartların yeni düşünce biçimleri istediğinin,
Yeni ifade biçimlerinin yeni şartlar doğurduğunun
farkında olmak.

Boğaçhan Dündaralp– yeni mimar için fikri eskizi-
Mart’04

_ metni .pdf formatında görmek için tıklayınız.

2000/05: mimar neye yarar? / görüş-değerlendirme

Mimar neye yarar?

“ …kendimi, sosyal bir varlık olarak kavrayabilmek için mimar neye yarar ? sorusunu sormam gerekiyordu… ” bu sözler geçtiğimiz günlerde Taşkışla ’da yapılan *sempozyuma davet edilen Fransız mimar Eduard François tarafından “ okulu bitirdikten sonra ,bana tüm öğretilenlerin iflas etmiş düşünceler olduğunu anladıktan sonra…” sözleri ardından söylendi.

*Sempozyumun sonunda kendi kendime “ neden akademik ortamlarda yapılan tartışmalarda tartışma odağı ve nesneleri sürekli kaybediliyor ? Genişleyerek kendine bir meşruiyet zemini arıyor? Burada tartışılanlar ne kadar benim(mimar) problemim ? Hakikaten benim yüzleşmek zorunda olduğum problemler neler ? Ben aynı disiplini paylaştığım insanlarla neleri paylaşmalıyım? neleri tartışmalıyım ?…” sorularını sordum. Sempozyumun bu sorularıma ne kadar yanıt verdiğini düşündüm…Birkaç gün sonra başka bir **tartışma platformunda sempozyumda akademisyenlerin başaramadığını düşündüğüm ***şeyi bu sefer nitelikli yapılar yaptıkları için davet edilen mimarlar ve o ortamı paylaşanlar olarak başarabilecek miydik?… Etkinlik sonrası aldığım yanıt ne yazık ki yine ‘HAYIR’ idi.

Bu etkinlikte kavramlar,olgular,oluşlar,ürünler ; birer tartışma gündemi oluşturmuş olmalarına karşın tartışmalar sırasında nedense bağlamından koparak daha geniş bir tartışma ortamına taşınmış (çoğu zaman mimarlığımızın sorunları başlığı adı altında çok dinlediğimiz ve tartışılarak bir yere varılmayan ve hatta kaynağı mimarlık olmayan o kaygan zemine…) ‘tartışma nesnesi olma’ özelliğini kaybederek kendinden daha büyük bir tartışma konusuna geçişte yalnızca aracı olan ifadelere dönüşmüşlerdir.

Hep düşünmüşümdür ; tartıştığımız konular ne kadar yapı üretim faaliyetinin ürünü,ne kadar mimarlık dediğimiz alanın ?( Biliyoruz ki bunlar ne birbirinden tamamen bağımsız ne de tamamen bağımlı …) Tartışmaya bu çerçeveden bakmanın,beni eleştirdiğim aynı zemine taşıyacağını fark ettim.
Peki beklediğim ***şey ne idi ? Galiba tartışarak bitiremeyeceğimiz büyük kavramlar ya da sorunlar kümesine nasıl baktığımız değil. Onlarla (gerçekliklerle) yüzleşme biçimleriydi. Ne kadar tartışırsak da,sorun olarak görsek de enin de sonun da yüzleşmek zorunda olduğumuz bu konular değil onlara olan tavırlarımızdı. Duymak istediklerim “… şu sorunlarımız var,bu sorunlarımız var,…şöyle yapmalıyız…böyle yapmalıyız…mesleğimiz elden gidiyor…şöyle oluyor,…böyle oluyor” değil, “ Ben şu problemlerle bu… şekilde mücadele ediyorum,…bunları yapıyorum…,meseleleri bu… biçimde kavrıyorum, yaptığım işte de bu… meseleler vardı,Bunları Şu düşüncelerle… böyle hayata geçirdik…” gibi samimi ifadelerdi.

Biz birbirimizi bu şekilde motive edemeyeceksek,ürünlerimizi bu samimiyetle tartışmayacaksak düşüncelerimizi neyin üzerine kuracağız ? İnsanlar birbirlerine başöğretmenlik yaparak değil, örnek göstererek ve örnekleri tartışırarak bir noktaya geleceklerini düşünüyorum.

Boğaçhan Dündaralp
Konut Politikaları ve Uygulamaları Sempozyumu sonrası izlenimler…

_ metni .pdf formatında görmek için tıklayınız.