2013/06: Farkındalık Evi Projesi: Engelsiz İzmir Projesi / Workshop

Farkındalık Evi Projesi:  Engelsiz İzmir Projesi / 01062013 Workshop

‘Farkındalık Evi’  temelde ‘normal’ insanlara, farklı ‘engellilik/yetersizlik’ durumlarını deneyimleyebilecekleri bir ortam sağlamak, bu yolla farkındalık yaratmak, empati oluşturmak fikri üzerine kurulu bir proje.

“Kim yapıyor, nerede yapıyor, nasıl yapıyor?” diye sorarsanız konu kısaca şöyle özetlenebilir: İzmir Büyükşehir Belediyesi bir süredir yürüttüğü  ve ‘Engelsiz İzmir Projesi’ olarak adlandırdığı  kentin engelli kullanımına yönelik bir stratejik plan çalışması sürdürmekte. Bu kapsamda üniversitelerden konu hakkında akademik çalışmalar yapan eğitimcilerin ağırlıklı olarak yer aldığı bir çalışma grubunun önerisi ile bu proje fikri onaylanıyor ve çalışmalara başlanıyor. Çalışma grubu örnek bir model olarak Budapeşte’deki ‘Ability Park’ ı uyarlanabilir örnek bir model olarak sunuyor. Belediye de İzmir Limontepe’deki olimpiyat evlerinin şu anda depo olarak kullanılan yaklaşık 1500 m²’ lik kapalı alana sahip sosyal tesis binasını bu projenin hayata geçmesi için tahsis ediyor.

Bu noktadan sonra projenin hangi süreçle nasıl hazırlanacağı konusunda çalışma grubu bir dizi atölye/ workshop çalışması ile programın, fikirlerin oluşturulmasını ve ardından da projeninin bu birikim üzerinden hayata geçirilmesini öngörüyor.

Bir proje sürecinin algı, içerik ve yöntem olarak böyle bir çalışma sürecine oturtulması kuşkusuz çok heyecan verici. Farklı bilgi alanlarına dair uzmanlıkların konu hakkındaki birikimini kullanabilecek,  farklı yaş gruplarından fikir üretmelerini  sağlayabilecek, ‘taze’ bir ortamın kurulması ve buradan da  fikirlerin birbiriyle karşılaşarak çoğaltılabileceği bir ortam yaratılma çabası en az projenin kendisi kadar önemli.

Bu atölyelerden ilkinin 1 Haziran (Gezi Parkı’nda başlayan yeni hayatın ve bu hareketin tüm Türkiye’ye yayıldığı o ilk gün) ile çakışması açısından benim zihninde ayrı bir yer kazandığını söyleyebilirim.  Atölye;  İstanbul’da başlayan ve pek çok ile yayılan farklı bir Türkiye atmosferinde; engelli eğitimi ile ilgilenen insanlar, eğitimciler ve tasarımcılardan oluşan uzmanlar ve ağırlıklı olarak eğitim fakültesi öğrencilerinin katılımı ile gerçekleşti.

1 günlük bu atölye süreci, konunun uzmanları tarafından yapılan bilgi aktarımları, atölye sürecinin metodolojik olarak aşamalarının anlatımı, grup çalışmaları, sunumlar ve tartışmalar ile ilerledi.  Bu süreçte konuya yaklaşım ve kavrayışımızı yeniden gözden geçirmemizi sağlayan, zihnimizdeki açılımları  tetikleyen 3 noktayı oldukça önemli buluyorum:

1. ‘Engelli’  yerine ‘farklılığı olan’ kelimelerini kullanmak;
2.  Engelli  farklılığı olan bireyi eğitmek, kendi dünyamıza uydurmak değil, engelli farklılığı olan bireyler tarafından eğitilmek olduğunu anlayarak işe başlamak;
3. Hayatı bu farklılıklara göre düzenlemek.

Bu kavrayış üzerinden ‘farklılık grupları’na göre alt gruplara bölünen öğrenci grupları atölye yürütücülerinin kolaylaştırıcı rolü üstelendiği şu sorulara fikirler üretmeye çalıştılar.

1. Hangi farklılık grubunun, hangi özelliklerinin farkına varılması önemli ?
2. Bu özelliklerin (mekansal düzenleme, oyun, etkinlik, materyal vb) nasıl deneyimlenmesi mümkün?

Farklılık gruplarına göre ayrılan 4 grup ( bedensel ve duyusal farklılıklar, zihinsel yetersizlikler, otizm spektrumu, üstün zeka, dil ve iletişim güçlüğü yaşayanlar ) çalışmanın birinci bölümünde bu sorular üzerinden  empati kurma, problemi tanımlama, fikir üretme ve düzenleme aracılığı ile  öneriler geliştirmeye çalıştılar. Çoğu masalara yayılan büyük kağıtlara bu fikirleri dökerek, daha sonra haritalaşacak biçimde ilişkilendirerek  bir kurguya oturtmaya çalıştılar. Ve tüm atölye ekibi ile paylaşmak ve tartışmak üzere sundular. Çalışmanın çoğunun  kurgusunun mekansallaşması, oyun ve rotalar üzerine etaplanması, farklı düşüncelere rağmen aynı mekanda bir ifade bulması grupların ortak başarısı sayılabilir. Yapılan önerilerin pek çoğunun farklılık gruplarına ait deneyimleri çeşitlendirerek sunması, grup çalışmasının zenginliğini içermesi ve farklı fikirlerle biçimlenmeye açık olması başlangıç için çok umut verici sonuçlar ürettiği söylenebilir.

2. Bölümde kendilerinden beklenen prototip oluşturma ve sunma aşamasına ait çalışmaya dair pek çok veriyi 1. Bölümde hazırlamış olmaları, belirli olgunlukta yaptıkları sunum göz önünde bulundurularak; ortak sunum ve tartışmalar sonrası ekipler tekrar masa başına geçtiler. Konuşulanlar, tartışılanlar ve diğer grupların yaklaşımları doğrultusunda fikirlerini yeniden gözden geçirerek, ayıklayarak düşüncelerini daha da somutlaştıracak adımlar önererek, tüm atölye grubuna gün sonu sunumlarını yaptılar.

Tüm sunulan, önerilen ve gün boyu paylaşılan düşünceler ‘engelsiz bir hayatın’ fiziksel, çevresel, sosyal ve bireysel olarak  yaratacağımız uygun bir ‘iletişim dili’ ile nasıl mümkün olabileceğine dair önemli ipuçları vermekle kalmadı. Bunun doğrudan projeye yansıtabilecek somut önerilere taşıdı.

Konu ile yeni tanışan davetli bir katılımcı olarak;  farklı uzmanlıklar ve çalışma grupları ile bu proje sürecinin nasıl ilerletileceğini düşünebilmek, katılımcı bir model ile nasıl  biçimleneceğini tahayyül edebilmek ve doğuracağı zengin birikimleri sezebilmek açısından çok önemli fikirler sunan bir atölye gerçekleştiği inancındayım.

Çalışma grubunun konusundaki deneyimi, bilgisi ve bu bilginin nasıl işlenebileceğine dair  yöntemsel önerilerinin bu projenin niteliği için önemli bir fırsat olduğunu düşünüyorum. Projenin hayat geçmesi açısından gerek duydukları desteğin kendi kanalları ile sınırlı kalmayıp; Belediye’ nin destekleri ile genişleyebilmesi bu aşamada oldukça önemli görünmektedir. Projenin uygulama aşamasında Belediye’nin tabi olduğu mevzuatlara bağlı konular (ihale gibi), yapım için ayrılacak kaynaklar  ve uygulama sürecinin yönetimi bu grubun destek duyacağı en önemli konular gibi görünmektedir. Hem program hem de zaman olarak bu süreçlerin de tarif edilmesi, bu süreçlerde yer alacak aktörlerin de süreci izlemesi hazırlık sürecini  yalnızca rahatlatmayacak, oldukça verimli kılacaktır.

Boğaçhan Dündaralp, mimar

www.bogachandundaralp.wordpress.com; www.ddrlp.com

 

haber linki: