2004/06: NP12 evleri / proje

SABİT KUTULAR, DEĞİŞKEN YAŞAMLAR…

 ‘Konut’;  bugün, güncel üretim ilişkileri içinde ticari bir ürün haline gelmiş olma hali ile yaşam arasında sıkışmış bir tasarım nesnesi olarak karşımızdadır. Temel soru, bu karmaşık ve tasarlanmaya başlamadan önce size pek çok veriyi istemeseniz de kaçınılmaz olarak dayatan olguyla nasıl yüzleşeceğinizdir.
Np12 evleri de bu yüzleşmenin bir ürünü olma çabasında, bir arayıştır. Uygulaması tamamlanıp, hayata karıştığında bize başka yanıtlar da üretecek bir arayış…
Evler ile ilgili, firma* bünyesindeki pazarlama ve uygulama ekipleri tarafından belirlenmiş çok net  beklentiler vardı; bunlardan biri standart, bir tipe indirilmiş, hitap edecek kesimin yaygın beklentilerine yanıt verecek m² ve kat planlarına sahip 6 ikiz villa, diğeri; işin sahibi firma tarafından geliştirilen, konutların hızla üretilip hayata geçmesini sağlayacak prefabrik bir yapım sistemi (fab-tek®**) ile uygulanması idi. Ayrıca zorunluluklar vardı: Arazinin özel durumundan kaynaklanan, anıtlar kurulu tarafından belirlenmiş zorunluluklar; kitle boyutları, kırma çatı zorunluluğu vb…
Gözlemlenen deneyimler bize konut gibi özel bir yapının özellikle de kent yaşamı içinde kişiden kişiye, aileden aileye çok farklı ihtiyaçlar doğurduğu ve bu ihtiyaçların da mekan kullanımlarını farklılaştırdığını göstermektedir.
Bu sebeple tek tipleştirilmiş ticari konut, hele  alım gücü yüksek kitlenin elinde çok rahat deforme edilerek, çoklukla da eklenerek, büyütülerek yaşama uydurulmaya çalışılıyor.

Bu beklentiler, zorunluluklar ve gözlemler bir tasarım problematiğinin çözümünde nasıl ele alınmalıydı?

* Yapı Merkezi Şirketler Grubu (Yapı Konut, Yapı Merkezi inşaat San. ve Yapı Merkezi Prefabrikasyon A.Ş.)
** Yapı Merkezi Prefabrikasyon A.Ş. tarafından geliştirilen yapı sistemi

Tasarım;
Tasarımın belirleyicisi olacak sorular;  yapıma dair olanla, yaşama dair olanın ilişkilenme kurgusuna odaklanıyordu.
Nasıl bir sabit olmalı ki; hem standart, hızlı üretime olanak tanıyacak, hem de kullanıcısının belirsizliğinden kaynaklanan farklı yaşam biçimlerine değişken olanaklar yaratacak ?

Çözüm;
yapıma dair olan, sabit leştirilerek değişmeden tekrar edebilen (iç-dış, doluluk-boşluk gibi yapısal özellikleri standartlaştırılmış…) bir kutuya dönüştürüldü. Bu sabit dışta değişmez fiziksel özellikler gösterirken, içte tercihlere bağlı farklı iç yaşamlar oluşturmaya olanak tanıyan yani değişken olanı mümkün kılacak özelliklerde tasarlanmıştır.
Değişken olanın sabit olanın özellikleri üzerinden üretilmesi, özgürleştirmenin kısıtlamalar ve sınırlamalar aracılığı ile üretilmesi tasarım sürecinde kaçınılmaz olarak doğmuştur.
Değişken olanın oluşturulması ortak amacını ( kendi fonksiyonlarını yerine getirme dışında ) taşıyan  tüm bileşenler ( mekan, taşıyıcı kabuk, mekanik ve elektrik bileşenleri ) bir bütünün eş zamanlı tasarlanmış bileşenleri olarak ele alınmışlardır.

Nasıl ?
Sabit,  fab-tek®* yapı sisteminden oluşan taşıyıcı bir kutu ve ona eklemlenen çelik ve ahşap bileşenlerden oluşur. Kabuğu iki konut birimine ayıran ortak duvar, tesisat duvarına dönüşerek ayırıcı olduğu kadar ortak ve birleştirici bir fonksiyona olanak tanır.  Kabuk üzerindeki tüm yapısal boşluklar (tesisat şaftları boşlukları da dahil) olası kat planı alternatiflerine uygun biçimde sabitlenmiştir. Aynı çalışma döşemeden ısıtma içinde yapılmış, olası kat planı alternatifleri üstüste çakıştırılarak döşemedeki duvar izleri ve döşemeden ısıtma modülasyonları sabitlenmiştir. Bu sayede bazen yaşama, bazen yatak odası, bazen banyo olan hacim, fonksiyon değişse de ısıtma tesisatı istenilen konforu sağlayabilmektedir.
Değişken konut iç fonksiyonları sıhhi tesisat gerektiren hacimler ve yaşam mekanları olarak ayrışırlar. Her kat planında tesisat duvarı ile ilişkilendirilen ıslak hacimler, büyüklük ve sayı olarak  bu duvar ile sınırlı bir esneklik kazanırlar. Tesisat duvarı içinde  müdahale edilebilir sabit şaftlar oluşturularak  ıslak hacim imalat ve kullanımında kolaylıklar sağlayacak standartlar geliştirilmiştir. Islak hacimlerin kabuğun  sağır iç yüzeyinde toplanması, dış mekanlara açık yüzeylerin farklı ihtiyaçlara göre bölünebilen   yaşam alanları olarak kullanılmasına da olanak tanımaktadır. Benzer bir yapı, yaşam alanlarına hizmet edecek elektrik altyapısında da kurulmuştur. Şaftlar , yapısal boşluklar ve boş kanallar bırakılarak zaman içindeki farklı taleplere de karşılık verebilecek bir altyapı oluşturulmuştur.
Her kat planı , yapının sabit  kabuğu tarafından belirlenen prensipler içinde farklılaşabilme özelliği olan yaşam alanlarına dönüştürülmüştür.
Bu kutu, değişkenleri var edecek bir sabit olarak tasarlarken Fab-tek® yapı sistemi’nin özellikleri ile tasarlanmıştır.  Kutuyu oluşturan tüm duvarların taşıyıcı sisteme dönüştüğü, kaplama gibi zorunluluklar içermeyen, yapısal boşluklarının yapı fiziği ve tesisat birimleri için kendiliğinden avantajlar yarattığı, hızlı uygulama özellikleri içeren Fab-tek® sistemi, bu anlamda sabit olanın tektonik kurucusu olarak ele alınmıştır.

Sabit ve Değişken özelliklerden oluşan yapı, 2 etap olarak uygulanmaktadır. 1. etap yapının sabitlerinin uygulayıcı firma tarafından yapıldığı aşamayı, 2.etap da müşteri tarafından belirlenen değişkenlerin müşteri tarafından seçildiği, ister kendisinin başka bir mimar aracılılğı ile isterse de  uygulayıcı firma aracılığı ile iç yaşamını biçimlendirebildiği aşamaları kapsar. Burada projenin mimarı olarak kendime sorduğum soru şu oldu;
“mimar olarak nereye kadar geri çekilmeliyim?”

Proje  bağlamında yanıt tasarım sürecinde  neredeyse kendiliğinden oluştu:
“ değişkenleri olanaklı kılacak olanı ve onun imkanlarını yaratıncaya kadar…”

NP12 evleri bugün;
6 değişmez kabuk, 300 farklı konut alternatifi ve içereceği  12 farklı yaşantı ile kendi serüvenini başka deneyimlere dönüşterecek bir arayışın ürünü olarak hayata geçmekte…

_ medya içeriğini .pdf formatında gömek için tıklayınız.